مقایسه فرزندان با دیگران؛ اشتباه رایج والدین - مجله یک کامپیوتر

خداوند هر انسانی را منحصر به فرد و برای هدفی خاص آفریده است. در واقع هر انسانی توانایی ها و استعدادهای مختص به خود را دارد و مقایسه افراد با یگدیگر غیر اصولی می باشد. مقایسه فرزندان با دیگران نیز رفتاری اشتباه در قبال بچه ها و تربیت آنان است که نه تنها موجب رشد و شکوفایی کودک نشده بلکه با اثرات نامطلوبی که به جا می گذارد مانع خودشکوفایی بچه ها می شود. در اینجا به اثرات این مقایسه و رفتار مناسب جایگزین آن اشاره شده است.

اثرات نامطلوب مقایسه فرزند خود با بچه ها دیگر

1- موجب اختلال در عملکرد و سلامت بچه ها می شود. مقایسه فرزندان با دیگران موجب اختلال در عملنمودهایی همچون خلاقیت، مدیریت، حافظه و... می شود که تاثیر بسیار زیادی بر رشد، شکوفایی و پیشرفت او دارد. بسیاری از اختلالات و بیماری های جسمانی و روانی مانند افسردگی در بچه ها، ناشی از مقایسه ها، فشار و تنشی است که والدین بر آنها وارد می نمایند. پدر و مادر با مقایسه فرزند خود با دیگران عزت نفس، اعتماد به نفس، خلاقیت، کارآیی ذهن، امنیت و آرامش را از او سلب می نمایند.

2- مقایسه فرزندان با دیگران در آنها اثر منفی طولانی مدت می گذارد. شاید تعجب کنید وقتی بفهمید که خاطرات این مقایسات تا چه مدت می تواند در ذهن فرزندتان بماند. مدت زمانی طولانی بعد از آخرین باری که به خاطر می آورید به فرزندتان گفته باشید، چرا تو نمی تونی مثل برادرت یا همکلاسیت باشی؟، فرزندتان به خاطر خواهد داشت که چقدر احساس حقارت نموده است.

3- موجب کاهش اعتماد به نفس و عزت نفس بچه ها می شود. یکی از مهمترین دلایلی که نباید فرزندتان را با بچه های دیگر مقایسه کنید این است که بر اعتمادبه نفس و عزت نفس آنها اثر منفی خواهد گذاشت. آیا دوست دارید خودتان را مدام با دیگران مقایسه نمایند؟ بیشتر مسائل مربوط به ضعف اعتمادبه نفس و خودارزشمندی در کودکی ریشه دارد. بنابراین کاری نکنید که آنها احساس نمایند از دیگران پایین تر هستند. مقایسه کردن فرزندتان با دیگران تصویری منفی از خودشان به آنها می دهد.

4- موجب فعال شدن احساس خشم و حسادت در بچه ها می شود. مقایسه فرزندان با دیگران باعث ایجاد عصبانیت از دیگران در بچه ها می شود. وقتی برایشان معین می شود که به اندازه کافی خوب نیستند، نه تنها حس تلخی و ناراحتی نسبت به شما پیدا می نمایند بلکه نسبت به آن خواهر و برادر و یا دوست هم همین حس ناراحتی و عصبانیت در آنها ایجاد می شود.

5- با مقایسه بچه هاتان با دیگران آنان را برای شکست آماده می کنید. فرزندتان به مرور زمان این پیغام را که به اندازه کافی خوب نیستند جذب نموده و کم کم آن را باور می نمایند. اگر قرار نیست پیروز شوید اصلا چرا باید چیزی را امتحان کنید؟ و این دقیقاً همان اتفاقی است که می افتد. با این روش فرزندتان را فقط برای شکست آماده می کنید.

6- مقایسه فرزندان با دیگران آنان را دروغ گو می نماید. انتطار و توقع بیش از حد از بچه ها و مقایسه آنها با دوستان و همسالان در زمینه های گوناگون، یکی از علت های دروغ گویی محسوب می شود و والدینی که انتظارات بیش از حد توان و استعداد بچه ها داشته باشند و آنان را زیر فشار قرار دهند، بچه ها را به دروغگویی وامی دارند.

7- مقایسه فرزندان با دیگران آنان را منزوی می نماید. پدر و مادر اولین افرادی هستند که باید حس امنیت و پذیرفته شدن را به فرزند انتقال دهند، اما متاسفانه از روی ناآگاهی با مقایسه او با دیگران و سرزنش و تحقیر او، از وی موجودی می سازند که یا دائما در حال مقایسه خود با دیگران و تقلید از آنها یا رقابت با آنها است، یا از دیگران گریزان می شود و تنفر و خشم موجب منزوی شدن او می شود.

8- فرزندانی خودخواه خواهید داشت. فرزندتان را به طریق مثبت هم با دیگران مقایسه نکنید. تحسین کردن بچه ها کار خوبی است اما باید مراقب باشید که به طور مداوم به آنها نگویید که از بقیه بچه ها بهتر و بالاتر هستند. اگر بخواهید آنها را خودخواه و متکبر بار بیاورید هیچ لطفی در حقشان ننموده اید.

چه رفتاری را باید جایگزین مقایسه فرزندان با دیگران کرد؟

1. یک قلم و کاغذ جلوی تان بگذارید و لیستی از بهترین های فرزندتان را تهیه کنید. سعی کنید ذهن را از مقایسه با دیگری دور کنید. فقط به نکات مثبت او فکر کنید؛ این که چه قدر زیبا لبخند می زند، موقع بازی، چه قدر هیجان زده می شود و...
2. به کودک خود، اعتمادبه نفس بدهید. اگر پدر و مادری، فرزندشان را باور ننمایند، چگونه او، خودش را باور کند. او، راه خودش را دارد، مانند هر انسان دیگری.
3. یکی از مهم ترین رسالت های والدین تقویت عزت نفس در فرزند و سوق دادن او به سمت استقلال است.
4. مبنای ذهنی تان را این بگذارید که فرزند شما، بهترین فرزندی است که می توانستید داشته باشید.
5. بچه ها را با اشتباهاتشان بپذیرید و اجازه دهید براساس طبیعت بچه هاه اش رفتار کند.
6. یادتان باشد که کودک شما، راه طولانی در پیش دارد. فرزندانتان را مستقل بار بیاورید تا در نوجوانی بتواند علایق و استعدادهایش را شناسایی کند. اگر ذهن شما، براساس مقایسه فرزندان تان با دیگران باشد، چگونه او، خودش باشد. شما، به عنوان پدر و مادر، فقط مراقب او باشید و از دیدن رشد او، لذت ببرید.
7. به فرزندان خود نیز آموزش دهید تا یاد بگیرند که به جای مقایسه خود با دیگران و رقابت های مرضی با دیگران، خود را بیشتر بشناسند و برای آینده خود برای رسیدن به بهترین ها بر اساس توانایی ها و استعدادهایشان هدف سازی نموده و وقت خود را برای انسانی بهتر و پیروز تر شدن صرف نمایند نه برای اینکه از دیگران بهتر شوند یا با آنها برابری نمایند.

نکات قابل توجه در خصوص مقایسه فرزندان با دیگران

• فرزندان شما ملک و دارایی شما نیستند.
• هر کدام از فرزندان شما وجودی منحصربه فرد دارد و قرار نیست همه فرزندان شبیه یکدیگر یا شبیه دیگران باشند.
• هر کودک یک فرد خاص است و استعدادها و توانایی های خاص خودش را دارد. چه اهمیتی دارد که یک کودک در موسیقی استعداد دارد و دیگری ندارد؟ هیچکدام از این استعدادها بهتر از دیگری نیست، همانطور که هیچ بچه ای از بچه ای دیگر برتر نیست.
• قرار نیست تا ابد فرزندان در کنار شما و با اصول شما زندگی نمایند. رسالت شما در این است که طوری استقلال را به فرزندتان بیاموزید که در نبود شما هم بتواند از خود محافظت کند.
• والدین در مقابل سلامتی فرزندان مسئول هستند. مقایسه فرزندان با دیگران موجب ایجاد خشم و تنفر از خود و از دیگری و از والدین، کمبود عزت نفس، حسادت و... در فرزند می شوند.
• از هر گونه مقایسه به هرشکل پرهیز کنید و تحت هیچ شرایطی از این روش برای تشویق فرزندتان به پیشرفت استفاده نکنید.
• فقط در یک حالت مجاز به مقایسه هستید و آن حالت به این شکل است که فرزندتان را با خودش مقایسه کنید. مثلا به او بگویید: یادت هست در سال گذشته چه نمرات عالی گرفتی؟ من مطمئنم که اگر باز هم کوشش کنی می توانی دوباره پیروز بشی.
• یکی از رسالت های انسان رشد و کمال است، اما نه پیشرفت نسبت به دیگران، بلکه پیشرفت در جهت خود و متناسب با خود، یعنی هر روز بهتر از دیروز شدن.

گروه روانشناسی خبرنگاران

وبلاگ خرید: وبلاگ خرید | این سیستم پیشرفته وبلاگدهی برای فروشگاه های اینترنتی است.

مینی نت: مینی نت، با برگزیده آخرین اخبار جراید و روزنامه ها همراه ما باشید.