آیا شطرنج شما را باهوش تر می نماید؟ - مجله یک کامپیوتر

در این مطلب 10 مزیت عظیم بازی شطرنج برای مغز توضیح داده شده است. بنابراین اگر شیفته این بازی جذاب هستید، با خواندن این مطلب بیش از پیش به آن علاقمند خواهید شد. همچنین اگر اهل این بازی دو نفره نیستید، احتمالا در سرانجام این مطلب، برای یادگیری این نبرد فکری وسوسه خواهید شد.

1. شطرنج ضریب هوشی شما را افزایش می دهد

به نظرتان شطرنج هوش را افزایش می دهد یا تنها افراد با هوش قادر به موفقیت در این بازی فکری هستند؟ برای پاسخ به این سوال، تصوری همچون فلسفه مرغ و تخم مرغ وجود دارد. در واقع رابطه ای هوش و شطرنج پیچیدگی خود را دارد و برخی معتقدند که افراد باهوش به سمت شطرنج گرایش پیدا می نمایند و برخی دیگر بر این باور هستند که بازی شطرنج سبب باهوش تر شدن می گردد.

شاید هر دو نوع این ارتباط می تواند وجود داشته باشد. اما طبق مطالعه های اجرا شده، افزایش ضریب هوشی توسط شطرنج ثابت شده است و جابه جایی شوالیه های شجاع صفحه شطرنج و دقت به استراتژی مبارزه، می تواند ضریب هوشی فرد را افزایش دهد. طبق پژوهش اجرا شده در خصوص مزایای آموزش شطرنج روی چهار هزار دانش آموز اهل ونزوئلا، نکات جالبی از تأثیر این بازی فکری روی ذهن تعیین شد. طبق این پژوهش، پس از 4 ماه آموزش شطرنج، نمرات ضریب هوشی دختران و پسران دانش آموز افزایش پیدا کرد. علاوه بر مطالعه روی عملکرد این دانش آموزان، تحقیقات دیگری نیز این نتایج را تأیید نموده است.

2. شطرنج از ابتلا به آلزایمر پیشگیری می نماید

وقتی عضلات پا یا بازوی شما آسیب ببیند، بدون شک ورزش در بهبود آن و بازگشت سلامتی تأثیر چشمگیری خواهد داشت. از آنجایی که مغز ماهیتی شبیه به عضله دارد، برای سلامتی و بهبود آسیب ها، مانند عضلات بازو یا پا احتیاج به ورزش دارد. در نتیجه بازی های فکری نقش تمرینات ورزشی را برای مغز ایفا می نمایند و تأثیر فوق العاده ای در عملکرد آن خواهند داشت.

طبق مطالعه ای که مجله پزشکی نیو انگلند انجام داد، تعیین شد، افرادی بالای 75 سالی که فعالیت های چالش برانگیز ذهنی همچون شطرنج انجام می دهند، کمتر از دیگر هم سن و سالان خود به زوال عقل مبتلا می شوند. در واقع فرایند زوال عقل شبیه به رفتار عضله ای است که در اثر بی تحرکی قدرت خود را از دست می دهد. نتیجه این مطالعه نشان داد که بافت مغز در اثر استفاده نشدن و روبه رو نشدن با چالش های ذهنی، قدرت و توانایی خود را از دست می دهد و دیگر مثل روز اول نخواهد بود. بنابراین شطرنج یک محافظ قدرتمند در برابر زوال عقل است. نتیجه این تحقیق خود دلیل محکمی برای یادگیری بازی شطرنج تا قبل از رسین به سن 75 سالگی است.

3. در عملکرد هر دو نیم کره مؤثر است

در یک مطالعه پژوهشی اجرا شده در آلمان، محققان به شطرنج بازهای حرفه ای و همچنین به افراد مبتدی، موقعیت های مختلف مهره های شطرنج را نشان دادند و واکنش هر دو گروه را آنالیز کردند. محققان انتظار داشتند که نیم کره چپ حرفه ای ها بسیار فعال باشد، اما تصور نمی کردند که نیم کره سمت راست نیز به تکاپو بیفتد.

نتایج این تحقیق جذاب تعیین کرد که هر دو گروه حرفه ای و تازه کار، زمان واکنش یکسانی نسبت به موقعیت مهره ها دارند. اما با این تفاوت که شطرنج بازهای حرفه ای از هر دو نیم کره مغز برای پاسخ سریع و صحیح استفاده می نمایند. در حالی که واکنش افراد مبتدی این چنین نبود.

4. باعث افزایش خلاقیت شما می گردد

نیم کره راست مغز مسئول خلاقیت است، به همین دلیل تعجب آور نیست که فعال کردن سمت راست مغز به افزایش خلاقیت شما یاری کند. شطرنج یکی از ابزارهای بروز خلاقیت محسوب می گردد.

بر اساس نتایج به دست آمده در تحقیق چهار ساله ای که رابرت فرگوسن روی دانش آموزان 7 تا 9 سال انجام داده است، تعیین شد، شطرنج بازها ذهن بازتر و خلاق تری دارند. طی این تحقیق دانش آموزان در گروه های مختلف، تقسیم شدند و در برنامه هفتگی هر کدام روزهایی مختص بازی شطرنج، فعالیت های کامپیوتری و… وجود داشت. هدف از دسته بندی دانش آموزان و اختصاص یک فعالیت به هر گروه، پیدا کردن فعالیتی بود که در رشد خلاقیت تأثیر بیشتری داشته باشد. در این قیاس، شطرنج سرآمد شد و اعضای این گروه در تمام معیارهای سنجش خلاقیت، نمره قابل قبول تری کسب کرد.

5. سبب تقویت حافظه می گردد

کسانی که اهل بازی شطرنج هستند، به بهبود حافظه توسط شطرنج باور دارند و آن را لمس نموده اند. حرفه ای شدن در این نبرد ذهنی، احتیاج به یادآوری عملکرد حریف و به خاطر داشتن فوت وفن هایی است که در گذشته سبب پیروزی شما شده است.

علاوه بر این، مطالعه اجرا شده در سال 1985 گواهی برای اثبات این ویژگی از بازی شطرنج است. این تحقیق شامل آنالیز نمرات و عملکرد دانش آموزانی بود که بازی شطرنج به طور منظم در برنامه هفتگی آن ها وجود داشت. در طی این مدت، نمره های دانش آموزان شطرنج باز به طور چشمگیری افزایش پیدا کرد و معلم ها حافظه قوی تر و مهارت های سازمانی بهتر را در عملکرد آن ها مشاهده کردند. حتی دانش آموزانی که پیش از این شطرنج بازی نمی کرند و تازه با این ورزش فکری آشنا شده بودند هم بعد از انجام این بازی، پیشرفت مشهودی در بهبود حافظه و مهارت های کلامی و رفتاری داشتند.

6. مهارت حل مسئله را افزایش می دهد

مسابقه شطرنج مانند یک معمای عظیم است که احتیاج به پیدا کردن راه چاره دارد، زیرا حریف شما مدام مهره ها و جهتها را تغییر می دهد و وضعیتی جدید خلق می نماید. در مطالعه ای که در سال 1992 در نیوبرانزویک انجام شد، تقریباً 450 دانش آموز کلاس پنجم به سه گروه تقسیم شدند. گروه الف گروه کنترل بود و درس ریاضی به شکل سنتی در آن تدریس می شد. در گروه ب ریاضیات با آموزش شطرنج تکمیل و در گروه ج شطرنج از همان کلاس اول به طور جدی به دانش آموزان آموزش داده شد. نتایجی که این سه گروه در یک آزمون استاندارد به دست آورند، بسیار شگفت انگیز بود. در این آزمون نمرات گروه سوم از 62٪ به 81/2٪ رسید و 21/46٪ نسبت به گروه اول پیشرفت داشت.

7. مهارت مطالعه را بهبود می بخشد

دکتر استوارت مارگولیس طی پژوهش اجرا شده در سال 1991، مهارت مطالعه و خواندن 53 دانش آموز ابتدایی شرکت نموده در جلسه های بازی شطرنج را آنالیز کرد و آن ها را با سایر دانش آموزان در منطقه و سراسر کشور مقایسه کرد. از نتایج به دست آمده، دکتر مارگولیس متوجه افزایش این مهارت در دانش آموزانی شد که شطرنج را تجربه نموده بودند.

8. شطرنج اثری فوق العاده در افزایش تمرکز دارد

موفقیت شطرنج بازهای حرفه ای نتیجه تمرکز قدرتمند آن ها در مدت زمان این نبرد دونفره است. دقت به حرکت بعدی حریف و فکر کردن به اجرای استراتژی بهتر، تمرکزی قوی می طلبد. مطالعه های متعدد درباره دانشجویان آمریکا، روسیه، چین و سایر کشورها بارها ثابت نموده است که بازی شطرنج سبب افزایش تمرکز در جوانان می گردد.

9. رشته های دندریت در ساختار نورون را افزایش می دهد

دندریت ها رشته هایی شبیه به شاخه های درخت هستند که به سلول عصبی نورون متصل شده اند. دندریت ها باید سیگنال های رسیده از سلول های عصبی دیگر را دریافت و سپس به سلولی که به آن متصل هستند، راهنمایی نمایند. در واقع این شاخه ها عملکردی شبیه به آنتن های مخابراتی دارند و سیگنال ها را از سلول های دیگر مغز دریافت می نمایند. بنابراین هرچه این آنتن ها بیشتر و عظیم تر باشند، تعداد سیگنال های مبادله شده بین سلول های عصبی نیز بیشتر خواهد بود.

یادگیری مهارت های جدید در زندگی، سبب افزایش رشد دندریت در ساختار نورون می گردد. شطرنج یکی از این مهارت های فوق العاده محسوب می گردد و تأثیری شگفت انگیز در رشد دندریت ها و عملکرد بهتر نورون های عصبی دارد. وقتی بازی شطرنج را یاد گرفتید، رشد دندریت ها متوقف نخواهد شد و روبه رو شدن با هر موقعیت چالش برانگیز در این نبرد ذهنی، به رشد دندریت ها دامن می زند.

10. مهارت برنامه ریزی و آینده نگری را در فرد تقویت می نماید

یادگیری بازی شطرنج می تواند نقطه عطفی برای زندگی نوجوانان باشد و این ورزش ذهنی به تکمیل بخشی از مغز در فرد نابالغ یاری می نماید. در واقع بخشی از مغز که در قسمت پیشانی واقع شده است، از آخرین قسمت هایی است که با افزایش سن و عبور از دوران بلوغ، کامل می گردد. وظیفه این بخش از مغز برنامه ریزی، قضاوت و خویشتن داری است. بنابراین از نظر علمی فرد تا زمان تکمیل این ناحیه در مغز، نوجوانی نابالغ محسوب می گردد.

بازی هایی همچون شطرنج که فرایندی استراتژیک دارند، به پیشرفت مغز در قسمت پیشانی بسیار یاری می نمایند. در نتیجه یک شطرنج باز زودتر از سایر افراد می تواند تصمیم هایی درست در زندگی بگیرد و احتمال انتخاب های نادرست را کاهش دهد. بنابراین آموزش بازی شطرنج یکی از راهکارهایی است که سبب جلوگیری از انتخاب های احمقانه و خطرناک در روزگار نوجوانی می گردد. تشویق به شرکت در جلسه های آموزش شطرنج می تواند فرزند شما را زودتر به خودآگاهی و درک صحیح از موقعیت ها برساند تا نگرانی کمتری از حضور او در اجتماع و انتخاب های او در جهت زندگی داشته باشید.

در آخر

اکنون بعد از آشنایی با این 10 مزیت، می خواهیم به این سوال پاسخ دهیم که آیا شطرنج انسان را باهوش تر می نماید؟

پاسخ این سوال بدون شک مثبت است و اکنون می دانیم که شواهد خوبی از تقویت مهارت های ذهنی و توانایی های مغزی در اثر یادگیری شطرنج وجود دارد. برای بهبود عملکرد سیستم ذهنی و تضمین موفقیت در آینده، باید هوادار بازی های فکری و چالش برانگیز باشید تا همواره از سایر افراد یک قدم جلوتر گام بردارید.

منبع: brainscape