آنالیز فیلم حرکت ناگهانی ممنوع؛ شکوه گذشتگان، افول حاضران - مجله یک کامپیوتر

اما پس از دو دهه که با تغییر رویکرد مخاطبان از مدیای سینما به تلویزیون مواجهیم و متولی فیلم های عظیم که از دست سینماداران یک به یک خارج شده و به کام هیولا های آنلاین می فرایند آیا جذابیت پرده سینما ها در نمایش خانگی هم حفظ شده است؟ و این دگرگونی و تنزل تا چه اندازه جدیت را در فیلمسازان عرصه بین المللی به ضعف و تحلیل وا داشته است؟

فیلم تازه استیون سودربرگ، حرکت ناگهانی ممنوع که شبکه آنلاین HBO Max توزیع نماینده آن بر بستر وب است را به نقد و تفسیر نشسته تا به دو سوال مطرح شده نزدیک شویم. او در سی و دومین فیلم سینمایی اش با تلفیقی همیشگی از ژانر تریلر و جنایی با بهره مندی از ساختاری معمایی، تعلیق های متعدد را طرح نموده تا در خاتمه با ترفند های متعدد، مخاطب را به درک و کشفی ناپایدار سوق دهد.

فیلمنامه، قصه ای گانگستری و تاریخی در دل دهه پنجاه شهر دیترویت از استان میشیگان است که در آن موقع تحت نظارت و قدرت شهر شیکاگو و قوانین گانگستری زمان خود بود. براساس پیرنگ اصلی رقابت، سودربرگ ما را در بازی حلقه واری به حرکت درمی آورد تا زنجیره ای شکل گیرد که صفات ممیزه انسانی همچون طمع، نیرنگ و خیانت حول محور پول که برگ برنده بازی گانگستری است به ظهور برسد.

می توان بعضی سکانس های فیلم را در ارجاعات اندازهسنی پست مدرن به بعضی آثار فیلمساز همچون فیلم های یازده یار اوشن و دوازده و سیزده یار اوشن و سگ های انباری کوینتین تارانتینو و مظنونین همیشگی برایان سینگر مرتبط دانست با این تفاوت که از چاشنی طنز و کمدی صحنه به شدت کاسته شده ولی از الگو های دراماتیک هم پیروی نمی نماید.

فیلم در پی پلات درونی و تحولات شخصیت به معنای تعمق بخشی به کاراکتر ها نیست و از ابتدا و براساس قصه و شخصیت پردازی ها تکلیف آن را با مخاطبش روشن می نماید.

کاراکتر های اصلی و مکمل همچون مهره ای در بازی مار و پله اند که بر ابزاری بودن انسان مدرن در قرن بیستم دلالت دارد. ضدقهرمانانی بی حوصله و نه چندان باهوش و چالاک که تعمدا دال هایی بر صحنه ایجاد می نمایند تا مخاطب را به چرایی حاصل از آن در ضعف بین فیلمنامه یا تعمد فیلمساز در گره افکنی در قصه وا دارد.

هر آنچه در پرده اول فیلم خودنمایی تصویری می نماید پلان هایی با طیف رنگی سبز نیل داده شده به قرمز مات و تا حدودی قهوه ای است که در واحد اتالوناژ بر آن تاکید شده است، سودربرگ درصدد است تا با کاشت های رنگی علاوه بر استمرار حضور چشمی مخاطب در بافت تصویری دهه پنجاه و مقاطع کلاسیک، وی را در راستا انحراف از زندگی و نیل به جنایت رهنمون کند.

استفاده از برش هایی با زاویه 180 درجه و 90 درجه علاوه بر در نظر گرفتن عمق میدانی بر شدت التهاب صحنه می افزاید تا با ترجیح سودربرگ در استفاده از نما های مستقیم پیوند خورده و شخصیت های اصلی با بیان دیالوگ های خود با وجه تسمیه خونسردانه و دور از هرگونه تشویش تزریق شده، تقطیع های فیلمساز را به فلسفه خود نزدیک نمایند.

بازی درخشان دان چیدل در نقش یکی از سارقین اصلی با نام کرت گوینس در کنار بنیسیو دل تورو در نقش دونالد روسو زوجی مکمل برای ادامه راستا سرقت و پیچیدگی های در هم گره خورده و آلترناتیو قصه به نویسندگی اِد سولومون است تا پس از عبور از نقطه میانی فیلم بیننده به علت تغییر فاز های مکرر در روایت، به شخصیت های موجود بی اعتماد گردد، جنسی از عدم اطمینان که در نزد سارقین واقعی هم همیشه به درک و شهود رسیده است.

استفاده از نما های Low Angle برای شخصیت هایی نظیر دان چیدل و بیل دوک در نقش آلدریک واتکینز و سایر رنگین پوستان در فیلم گویای هویت بخشی و وقار به نژاد آنان در دهه پنجاه در بستر خلاف های محلی است که یک سر طیف آن همیشه به دست این طبقه نژادی بوده است، تکنیکی که در داستان دهه پنجاه و شصت پدرخوانده هارلم با کاراکتر بامپی جانسون هم شاهدش بودیم.

استفاده از Suspend های متعدد بر پیچیدگی داستان می افزاید تا جایی که مخاطب را از پلک زدن و تنفس های میان سکانسی دور می نماید. ترتیب افزایشی تعلیق ها و گره گشایی ها به سمت و سویی گرایش پیدا می نماید تا بعد از نقطه اوج فیلم هم در سکانس نتیجه گیری این رویه ادامه داشته تا فیلمساز به فرم دایروی خود برسد، یعنی آغاز، میان و خاتمهی که به نقطه آغازین شرارت ها و حلقه پرتکرار دنیا گانگستری جامعه امریکایی در میانه قرن بیستم پایدار می گردد.

در امتداد راستا فرمی مفروض، مت دیمون در نقش مایک لُوِن خیلی دیر و در پرده سوم به مخاطبان معرفی می گردد تاجایی که سودربرگ این نقیصه را با استفاده از دیالوگ های زیرمتنی و ژست های کش دار و فراوری کاریزما برای او درصدد جبران آن است. Jump Cut های متعدد سودربرگ که از تکنیک های اندازهسنی شاخص او در فیلم هایش به تعداد می رود مشخصه سوییچیگ موازی او از سکانس سارقان به خانواده ها و سپس صاحبان اصلی معامله است تا طول پرده دوم فیلم که طولانی هم به نظر می رسد را به ریتم سازی و اثر بخشی بهینه ای برای بیننده اش تبدیل کند.

هتل گاتهام نقطه ثقل در اوج روایت است تا چهار رییس معامله گر با رودست زنی های متعدد به هم نزدیک شوند و قوانین مربوط به دنیای خود را به آزمایش بگذارند.

کاشت شخصیت ونسا کاپلی همسر فرانک در پرده اول هم در پرده آخر به برداشتی در صحنه قتل رونالد می انجامد تا آلترناتیوی دیگر در پس زنجیره تعلیق ها رو گردد و در نهایت این کارآگاه فینی است که حلقه نهایی را با اتصال به مایک و خوش خدمتی به او رازگشایی می نماید تا نیروی پلیس را هم در این راستا پرتلاطم در چرخه فساد قرار دهد و از این روی بعضی دال های صحنه ای که به نظر گاف های فیلمنامه در ابتدا به نظر می آمدند در آخر به کدگشایی در دل قصه دست یابند.

در پاسخ به ظهور و افول فیلمسازانی، چون سودربرگ، فینچر و نسل های تازهتر در معیت شبکه تارگونه تلویزیونی با دلالت غول های آنلاینی، چون اپل، آمازون، نتفلیکس و ... از سویی و از سوی دیگر دور شدن آن ها از فیل های سفید کلاسیک (سالن های سینمایی) در دوران پاندمی پاسخی است که رفته رفته شکلی فراگیرتر به خود خواهد گرفت، شکلی که ممکن است در عناصر سبکی و تا حدی روایی داستان طنین انداز گردد.

مثال تلویحی و به وضوح شکل گرفته آن در چند فیلم دو سال اخیر همچون همین فیلم در شخصیت پردازی نقش های اصلی و مکمل هویداست. در مجموع فیلم تازه استیون سودربرگ برگ برنده تازهی برای مخاطبانش به ارمغان نمی آورد، اما در قواعد ژانر و گره افکنی و کدگشایی های بهنگام و قصه پردازی پیروز عمل می نماید و می تواند برای تابستان پیش رو مفرح باشد.

بانیما: قدرت گرفته از سیستم مدیریت محتوای بانیما