ضرورت تغییر در سازوکار کتابخانه ها در عصر دیجیتال - مجله یک کامپیوتر

آن چه را که بر سر صنعت موسیقی آمد در نظر بگیرید. در سال 1990 شان فانینگ، دانشجوی دانشگاه نورث ایسترن ، برنامه ای مخل و مخرب به نام نَپستر (Napster) را در جهان آزاد کرد؛ نخستین شبکه بزرگ برای اشتراک گذاریِ فایل های صوتی. در عرضِ چند ماه، رشدِ خیره کننده نپستر سبب شد کفه ترازو از مدل های قدیمی توزیعِ محصولاتِ صوتی برداشته شده و به نفعِ مدلی نوین، مستقیم و دیجیتالی سنگین شود. سال ها طول کشید تا صنعت موسیقی این تغییر را در خود هضم کند و در آغاز با فانینگ و تمام کسانی که چون او به جهان نگاه می کردند جنگید. صنعت موسیقی از هر دو اخلال گر -که به وضوح داشتند از این اعمال غیرقانونی سود می بردند- و همچنین هزاران مشتری که به طور غیر قانونی آهنگ های دارای حق حق انتشار را دانلود و آپلود می کردند شکایت کرد. این دست نبردهای حقوقی بیش از یک دهه است که جریان دارند و در نهایت چیزی جز اتلاف وقت نبودند. نتیجه نهایی خرج مبالغِ کلان برای وکلا و دلالان سیاسی بود، مبالغی که یک شرکت کامپیوتری آن را تأمین می کرد: شرکت اَپل و ظهور شیوه دیجیتال و تقریباً انحصاری تولید، توزیع و مصرف موسیقی.

شباهت میان موسیقی و کتاب در عصر دیجیتال نادرست است. آن چه بر موسیقی رفته است هنوز برای صنعت کتاب اتفاق نیفتاده، هرچند که الگوهای خواندن را کمی تغییر داده است. رواجِ تیراژ کتاب های الکترونیکی را در طول چهار سال می توان ارقم ارائه شده از سوی سرویس اُوردرایو [یکی از مؤسسات بزرگ پخش دیجیتالِ کتاب های الکترونیکی و صوتی و همچنین موسیقی] مشاهده کرد: خرید کتب الکترونیکی از چهار میلیون نسخه در سال 2010 به شانزده میلیون در سال 2011 و پنجاه و چهار میلیون در سال 2012 و هفتاد و نه میلیون در سال 2013 رسید. اگر این آمار را بر حسب درصد نشان دهیم شکل سرسام آورتری به خود می گیرند: افزایش خرید کتب الکترونیکی بین سال های 2010 تا 2013، 1.875 درصد بوده است. علی رغمِ این رشد سریع و آشکار، تعداد کتاب های چاپی ای که از کتابخانه ها به امانت گرفته می شود کماکان از کتاب های الکترونیکی به امانت گرفته شده بیشتر است (براساس تحقیقاتِ اخیر، 63 درصد به 4 درصد تمام کتب امانت داده شده). یکی دیگر از نشانه های پیچیدگی در بازار کتاب این است که بسیاری از علاقمندان به کتاب هنوز دوست دارند از کتابفروشی های مستقل خرید کنند، حتی اگر گاه از روی دستگاه کیندل شان کتاب بخوانند.

الگوهای مصرف در کتابخانه ها بسیار وابسته به نوعِ رسانه است. موسیقی و جراید عمدتا در قالب دیجیتال مصرف می شوند: کمتر کسی این روزها در کتابخانه ها از روزنامه چاپی یا سی دی - به ویژه اگر موسیقی موردنظر نو و محبوب باشد- استفاده می کند. فیلم های سینمایی (همچنین دی وی دی ها) هنوز با تعدادگان بالا منتشر می شوند، هرچند که تعدادِ فیلم های عندالمطالبه که به صورت دیجیتالی به مصرف کننده تحویل داده می شوند رو به افزایش است. این شکاف در الگوی مصرفِ رسانه خبر خوبی برای کتابخانه هاست. این شکاف به رسانه فرصت می دهد تا جای پای خود را در کتابخانه، به نام یک مؤسسه، باز کند. همچنین به کتابخانه ها فرصت می دهد تا مهارت های نو کسب کنند و استراتژی های نوی را پیش بگیرند. این امر به این معنی ست که کتابخانه ها می توانند با رویکردهای آنالوگ و قدیمی شان کماکان جوابگوی نیازها باشند.

اگر گرایش های فعلی در کتابخوانی و آموزش به همین سیاق ادامه پیدا کند، این فرصت برای کتابخانه ها موقتی خواهد بود. انتظاراتِ کاربرانِ کتابخانه ها، در تمامی سنین، به مرور زمان تغییر می کند. این نکته را البته کتابداران به خوبی درک کرده اند. خدماتی که امروزه کتابخانه ها ارائه می دهند اغلب بسیار خلاقانه و الهام بخش است و بسیار فراتر از آن چیزی است که غالب مردم از این مؤسسات انتظار دارند. اما این تغییرات بسیار نه در قلبِ کتابخانه ها که در حاشیه ها اتفاق می افتد. تغییر در رویکردهای کاربرانِ کتابخانه ها نسبت به اطلاعات بسیار از رشدِ دیجیتالیِ کتابخانه ها سریع تر است. چنانچه کتابخانه ها بنا دارند از این تغییرات پیشی بگیرند، ما به نام مالیات دهندگان و حامیانِ کتابخانه ها باید در این گذار از آن ها حمایت کنیم. برای این کار دلالیل فراوانی هم داریم: به این خاطر که آنانی که تازه پای شان به کتابخانه ها باز شده، بچه ها و نوه های مان بیش از هر رده سنی دیگر از کتابخانه ها بهره می برند.

این مقاله ترجمه ای است از منبع زیر:

Palfrey, John. (2015). BiblioTech; Why Libraries Matter More Than Ever in the Age of Google, Basic Books, P41-43.

bestcanadatours.com: مجری سفرهای کانادا و آمریکا | مجری مستقیم کانادا و آمریکا، کارگزار سفر به کانادا و آمریکا