پنجره ای به ابرها - مجله یک کامپیوتر

با ما همراه باشید و درباره وبلاگ ساعت اینترنتی بیشتر بدانید.

ویندوز 10 ایکس ابتدا به عنوان یک نسخه اختصاصی ویندوز 10 برای دستگاه های دوصفحه ای مطرح شد. قرار بود این سیستم عامل همزمان با پرچمدار این نوع از دستگاه ها، سرفس نئو به کاربران عرضه گردد. اما مایکروسافت بعدتر بیان نمود ویندوز 10 ایکس حالا به عنوان ویندوزی برای دستگاه های تک صفحه ای مثل لپ تاپ ها در دست بازطراحی است (و عرضه سرفس نئو هم تا اطلاع ثانوی به تعویق افتاد). اما این ویندوز اصلا چیست و چه تفاوت هایی با ویندوز 10 معمولی که می شناسیم دارد؟

مبنای جدید

قبل از هر چیز باید بدانید ویندوز 10 ایکس سیستم عاملی نیست که قرار باشد با به روزرسانی ویندوز لپ تاپ یا رایانه روی دستگاه تان داشته باشید، بلکه صرفا با سخت افزارهای جدید عرضه خواهد شد.

مبنای ویندوز 10 ایکس، هسته ای مدرن به نام Windows Core OS است که قسمت های قدیمی ویندوز را کنار گذاشته و تجربه کاربری به روز و امنیتی بیشتر را وارد ساختار این سیستم عامل جدید کرده است. این به آن معناست که از رابط کاربری گرفته تا لایه های زیرین و ناپیدای این ویندوز جدید همگی با تکنولوژی های مدرن بازنویسی شده اند اما نتیجه عملی این تغییرات برای من و شمای کاربر چیست؟

رایانه های مجهز به این ویندوز خوراکشان مرورگر اج (Edge)، برنامه های وب پایه و

UWP (Universal Windows Platform) است. به نظر می رسد، حداقل در ابتدای کار، خبری از پشتیبانی از برنامه های دسکتاپ در این نسخه از ویندوز نباشد اما مایکروسافت یک ماشین مجازی (virtual machine) هم توسعه داده تا برنامه های سنتی ویندوز بتوانند در آن اجرا شوند البته این محیط مجازی هم انگار فقط برای توسعه دهندگان است و فعلا تعیین نیست آیا کاربران می توانند برنامه های عادی دسکتاپ را روی ویندوز 10 ایکس اجرا کنند یا خیر.

تجربه کاربری نو

تفاوت بنیادین تجربه کاربری در این ویندوز نوین به فلسفه طراحی آن برمی گردد: ویندوز 10 ایکس سیستم عاملی وب پایه (web-based) و بر مبنای فضای ابری (cloud) است.

به عبارت دیگر، برای دستگاه های سبک با توان پردازشی پایین تر توسعه یافته و شبیه کروم او اس (Chrome OS) گوگل برای کروم بوک ها یا آیپد او اس اپل برای آیپد هایش است.

این مبنای ابری از همان ابتدای شروع به کار سیستم عامل برای حساب کاربری اعمال می گردد و ویندوز 10 ایکس دقیقا مانند کروم اواس که حول حساب گوگل کار می کند، فقط با حساب مایکروسافت قابل استفاده خواهد بود.

فایل اکسپلورر متحول شده این ویندوز هم به خوبی طراحی مبتنی بر وب آن را به چشم می آورد. یک قسمت اصلی برای دسترسی به فایل های وان درایو (OneDrive) درنظر گرفته شده و غیر از آن تنها می توانید فایل های دانلودشده توسط اپلیکیشن ها یا داخل حافظه یو اس بی را ببینید.

بله، درست متوجه شدید، هیچ راهی برای دسترسی به فایل های حافظه اصلی دستگاه وجود ندارد! ماجرا برای اپلیکیشن ها هم به همین گونه است و ویندوز 10 ایکس تنها بر استور مایکروسافت و وب اپ ها (Web app) تمرکز دارد. در این نسخه ویندوز شما حتی می توانید وب اپ های پیش رونده (Progressive Web Apps یا PWA) را مستقیما از مرورگر سیستم یعنی اج نصب و اجرا کنید!

نوار وظیفه و منوی استارت تازه

به نظر می رسد هیچ تحولی در ویندوز بدون دگرگونی اساسی در منوی استارت کامل نمی گردد و ویندوز 10 ایکس هم از این قاعده مستثنا نیست: در این نسخه دکمه استارت به وسط نوار وظیفه آمده است.

این تصمیم مایکروسافت شاید در مقایسه با تحولات ساختاری در ویندوز 10 ایکس اصلا به چشم نیاید، البته اگر کروم او اس گوگل هم دکمه اصلی ش را در وسط نوار پایین قرار نداده بود! اما حالا برای هرکسی که کروم او اس را دیده باشد، ویندوز 10 ایکس کاملا حرکتی در تقابل با گوگل و سیستم عاملش به نظر می رسد.

منوی استارت هم دیگر شباهت چندانی به منوی استارت ویندوز 10 ندارد. کاشی ها (Tiles) برچیده شده اند و منو عملا نقش یک لانچر را ایفا می کند.

در بالای آن نوار جست وجو (در کل سیستم) است که با استفاده از بینگ تمام اپلیکیشن ها، اسناد و وب را جست وجو می کند. در پایین آن هم فهرستی از اپ های روی دستگاه و بعد هم فایل های اخیر قابل مشاهده است.

در گوشه راست نوار وظیفه هم شبیه ویندوز 10 ساعت نمایش داده می گردد که با زدن روی آن مرکز عملیات (Action Center) بالا می آید. طراحی این قسمت هم مثل دیگر بخش ها تغییر کرده و بیشتر شبیه مرکز اعلان ها در سیستم عامل های اپل شده است.

اعلان ها در بالا و تنظیمات سریع در پایین هر کدام به صورت مستطیلی جدا از هم دیده می شوند و البته یک قسمت جدا هم برای کنترل های پخش موسیقی اضافه شده است.

رابط کاربری نوین

یکی از بارزترین تغییرات در ویندوز 10 ایکس، رابط کاربری با طراحی انطباقی (adaptive) آن است. یعنی این رابط کاربری مدرن خودش را با شرایط (Posture) دستگاه وفق می دهد.

مثلا روی یک رایانه تاشدنی، کاربر ممکن است دستگاه را مثل لپ تاپ استفاده کند یا تا کند و به عنوان تبلت به کار ببرد یا برای تماشای فیلم به شکل چادر روی میز بگذارد.

بر این اساس، رابط کاربری هم تلاش می کند در هرشرایط بهترین تجربه ممکن را به کاربر ارائه کند. این انطباق همچنین به این معنی است که دیگر خبری از دیالوگ ها و آیکون های ویندوزهای قبلی نیست و قسمت هایی مثل کنترل پنل و فایل اکسپلورر هم به کلی تغییر کرده اند.

نحوه نمایش پنجره ها در ویندوز 10 ایکس هم با ویندوز 10 دسکتاپ متفاوت است. اگر تبلتی با ویندوز 10 (مثل سرفس) داشته باشید، حالت نمایش ویندوز 10 ایکس برایتان آشنا خواهد بود، زیرا مشابه شرایط تبلت (Tablet mode) ویندوز 10 است.

برنامه ها را می توان به صورت تمام صفحه یا تقسیم صفحه به دو برنامه دید، اما امکانی برای تغییر اندازه دلخواه پنجره وجود ندارد. بنابراین، در این ویندوز دکمه وسط از دکمه های سه گانه گوشه بالای پنجره ها حذف شده و شما تنها می توانید برنامه ای را کمینه (minimize) کنید یا کلا ببندید.

آیا امیدی به ویندوز 10 ایکس هست؟

مایکروسافت هنوز به طور رسمی اعلام نکرده ویندوز 10 ایکس چه زمانی عرضه می گردد یا چه سازندگانی لپ تاپ هایشان را با این ویندوز به بازار می دهند. ولی قرائن نشان می دهند که توسعه این ویندوز تلاشی تقریبا مستقیم برای به چالش کشیدن کروم بوک ها خواهد بود البته این نخستین تلاش مایکروسافت در این حوزه نیست و این شرکت یک بار قصد داشت ویندوز 10S را به عنوان جایگزینی برای کروم او اس مطرح کند.

هرچند آن پروژه باخت و صرفا به یک حالت ساده S Mode در ویندوز 10 تنزل پیدا کرد! حالا باید دید با این حرکت جدی تر و بزرگ تر، آیا مایکروسافت پیروز می گردد دکانی در این بازار نو برای خود دست و پا کند یا خیر.

محمود صادقی - محقق سیستم های تعاملی / ضمیمه کلیک روزنامه خبرنگاران