شروع تابستان 99 با خورشیدگرفتگی جزئی، گرفت ماه 15 روز پس از تنها کسوف قابل مشاهده سال در کشور
به گزارش مجله یک کامپیوتر، همزمان با شروع فصل تابستان و در روز اول تیر آسمان ایران شاهد خورشیدگرفتگی است که از ایران به صورت جزئی دیده می گردد و به گفته دبیر انجمن نجوم آماتوری ایران بیشترین درصد گرفت خورشید در چابهار و دریای عمان رخ خواهد داد که به ترتیب 98 و 99 درصد از سطح خورشید توسط ماه پوشانده خواهد شد.
مهندس مسعود عتیقی، مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران در گفت وگو با خبرنگاران گفت: پس از خور گرفت حلقوی بامداد 5 دی ماه سال 1398، مجددا زمین در سایه ماه قرار می گیرد و مهر تابان با نقابی بر چهره در کشورمان به صورت جزیی دیده می گردد؛ بنابراین تا چند روز دیگر در اولین روز از فصل گرما و در همان روز ابتدایی تابستان امسال، خورشید گرفتگی رخ خواهد داد که رصدگران کشور این واقعه را به صورت جزیی مشاهده خواهند کرد.
وی افزود: کسوف روز اول تیر ماه که باز هم از نوع حلقوی است، همانند کسوف اوایل زمستان سال 1398، در بعضی کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس حلقوی خواهد بود و این بار هم تا جنوب شرق آسیا ادامه خواهد داشت. این گرفت که از قاره آفریقا شروع می گردد، به جز بخش های غربی این قاره، در آسیا، بخش های جنوبی قاره اروپا و همچنین بخش کوچکی از شمال استرالیا به صورت جزئی دیده خواهد شد.
به گفته این فعال نجوم آماتوری، این گرفت به ساروس 137 تعلق دارد و سی و ششمین گرفت از 70 گرفت خورشید در این دوره و اولین کسوف در امسال و تنها خور گرفت قابل مشاهده در ایران در سال 1399 است.
مناطق تحت پوشش خورشیدگرفتگی
مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران با اشاره به مناطق تحت پوشش پدیده خورشید گرفتگی اول تیر، با تاکید بر اینکه بیشترین درصد خورشیدگی در شرقی ترین منطقه چابهار در پسابندر مشاهده می گردد، یادآور شد: در این گرفت، در تهران حدود 48 درصد سطح خورشید توسط ماه پوشانده می گردد و این میزان در جنوبی شرقی ترین نقاط که بیشترین درصد گرفت را در کشور دارد، به 98 درصد می رسد و این میزان در آب های سرزمینی کشور در دریای عمان به عدد 99 درصد نزدیک می گردد. این در حالی است که در غربی ترین نقاط شمال غرب ایران پوشش خورشید حدود 30 درصد است.
شروع و خاتمه خورشیدگرفتگی اول تیر در ایران
عتیقی افزود: این خورشیدگرفتگی در تهران در ساعت 9 و 4 دقیقه صبح روز یکشنبه اول تیرماه قابل مشاهده خواهد بود و تا ساعت 11 و 38 دقیقه صبح این روز ادامه دارد. حداکثر گرفت در تهران در ساعت 10 و 16 دقیقه است. زمان های شروع و خاتمه گرفت خورشید در چند مرکز استان (در اطراف و مرکز کشور) از بیشترین به کمترین زمان گرفت به این شرح است:
| نام استان | شهر | زمان شروع خورگرفت | زمان خاتمه خورگرفت |
| تهران | تهران | 9:4 | 11:38 |
| سیستان وبلوچستان | زاهدان | 8:56 | 12:1 |
| هرمزگان | بندرعباس | 8:48 | 11:46 |
| خوزستان | اهواز | 8:53 | 11:29 |
| کردستان | سنندج | 9:2 | 11:27 |
| آذربایجان غربی | ارومیه | 9:8 | 11:23 |
| مازندران | ساری | 9:7 | 11:42 |
| خراسان رضوی | مشهد | 9:10 | 11:59 |
| اصفهان | اصفهان | 8:57 | 11:37 |
وی افزود: بر این اساس امکان رصد خورشیدگرفتگی جزیی در سراسر ایران وجود دارد.
عتیقی با بیان اینکه گرفت حلقوی خورشید در روز اول تیر تقریبا در مرز کنگو و جمهوری دموکراتیک کنگو شروع می گردد، یادآور شد: سپس کشورهای یمن، عربستان و عمان را طی خواهد نمود و پس از عبور از اقیانوس هند، وارد جنوب خاک کشور پاکستان شده و سپس از شمال هند عبور می نماید و از آنجا کشورهای بوتان، چین و تایوان را پشت سر گذاشته و در دریای فیلیپین در غرب اقیانوس آرام خاتمه می یابد.
وی، بیشترین زمان گرفت حلقوی را در شمال هند دانست که در مدت زمان 38 ثانیه قابل مشاهده است.
تذکرات مهم برای رصد پدیده زیبای اول تیر
مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران اظهار کرد: گرفت خورشید در ایران به صورت جزئی است و در بعضی از کشورها به صورت حلقوی مشاهده می گردد و استفاده از عینک های مخصوص رصد خورشید برای رصد این پدیده توسط علاقه مندان لازم است و هرگز با چشم غیر مسلح این پدیده رصد نگردد.
عتیقی افزود: علاوه بر آن در صورت رصد این رویداد نجومی با استفاده از تلسکوپ و دوربین دو چشمی و حتی عکاسی نجومی از این رویداد حتما از قبل باید تجهیزات خود را مجهز به فیلترهای استاندارد از جمله فیلتر مایلار کرد؛ چرا که نگاه مستقیم به خورشید حتی برای مدت کوتاه بسیار خطرناک است و عواقب جبران ناپذیری در پی خواهد داشت.
وی مقاصد نزدیک ایران برای مشاهده خورشیدگرفتگی حلقوی را کشور عمان دانست و ادامه داد: هر چند که به دلیل شیوع ویروس کرونا سفرهای داخلی و خارجی برای رصد چنین پدیده ای چندان منطقی نیست و توصیه نمی گردد؛ به ویژه آنکه استان های جنوبی از جمله استان سیستان و بلوچستان در شرایط قرمز از حیث بیماری کووید-19 قرار گرفته است، ولی کشور عمان یکی از مقاصد خارجی نزدیک به ایران برای رصد این خورشیدگرفتگی به صورت حلقوی محسوب می گردد و با توجه به اینکه در هنگام وقوع کسوف ارتفاع خورشید از افق نسبتا کم است، در تلفیق با مناظر طبیعی و ساختمان ها شاید بتوان تصاویر جذابی را از این پدیده ثبت کرد.
به گفته وی، انجمن نجوم آماتوری ایران به دلیل وجود کرونا و برای حفظ سلامت اعضای خود و مردم کشور، هیچ برنامه رصدی اختصاصی و عمومی در تهران و سایر شهرها نخواهد داشت و تنها گروه پژوهش این مرکز در قالب گروه کوچک در استان تهران اقدام به رصد و ارائه گزارش علمی از این پدیده زیبای نجومی خواهد نمود و تصاویر آن نیز به وسیله فضاهای اختصاصی این انجمن منتشر خواهد شد.
گرفتگی ماه 15 روز بعد از گرفتگی خورشید
عتیقی ادامه داد: دو هفته پس از کسوف اول تیر، در بامداد یکشنبه، 15 تیرماه امسال ماه گرفتگی از نوع نیمسایه رخ خواهد داد و ایران در منطقه تحت پوشش این گرفت نیست، ضمن آنکه ماه گرفتگی نیمسایه که در نجوم قدیم به آن خسوف غیر مرئی می گفتند، با چشمان انسان چندان محسوس نبوده و ارزش رصدی ندارد.
به گفته وی، 5 گرفت خورشید و ماه، در سال 1399 قرار گرفته است که شامل سه ماه گرفتگی و دو خورشیدگرفتگی می گردد.
مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران افزود: پس از خورشیدگرفتگی اول تیر و ماه گرفتگی 15 تیرماه امسال خورگرفتگی بعدی در سال 1399 روز دوشنبه 24 آذرماه رخ می دهد که از نوع گرفت کلی خواهد بود و در آمریکای جنوبی رخ خواهد داد، بنابراین در کشور این پدیده قابل مشاهده نیست.
کسوف حلقوی چیست؟
عتیقی در مورد کسوف حلقوی شرح داد: با وجود عبور قرص کامل ماه از مقابل دیسک (صفحه) خورشید گاهی اوقات همه صفحه خورشید به طور کامل پوشیده نمی گردد و گرفت کامل رخ نمی دهد و دلیل آن عموما این است که ماه اگر در کمترین فاصله با زمین نباشد، (در اوج زمینی و یا نزدیک به آن باشد) قطر ظاهری ماه کوچکتر از قرص خورشید بوده و حلقه ای از آتش در اطراف دیسک سیاه ماه دیده خواهد شد و از سوی دیگر خورشید در انقلاب تابستانیِ نیمکره شمالی از زمین دور و در انقلاب زمستانی این نیمکره حدود 5 میلیون کیلومتر به زمین نزدیکتر است.
وی افزود: طبیعی است که قطر ظاهر مهر تابان در فاصله کمتر به زمین، بزرگتر و در فاصله دورتر از زمین، کوچکتر است و بر این اساس شرایط مداری ماه و خورشید نسبت به زمین در نوع کسوف مؤثر است.
عتیقی ادامه داد: به طور کلی علت اینکه بعضی اوقات شاهد گرفت حلقوی هستیم، نه تنها به قطر ظاهری ماه بلکه به قطر ظاهری خورشید نیز مربوط است.
منبع: خبرگزاری ایسنابانیما: قدرت گرفته از سیستم مدیریت محتوای بانیما
مجله سرگرمی: مجله سرگرمی و گردشگری
bestcanadatours.com: مجری سفرهای کانادا و آمریکا | مجری مستقیم کانادا و آمریکا، کارگزار سفر به کانادا و آمریکا