از تصرف هند تا شهرت شاهنامه
به گزارش مجله یک کامپیوتر، محمدجعفر یاحقی با اشاره به نویسندگانی که با اقتباس از شاهنامه فردوسی آثاری را به تقلید از آن یا درباره آن خلق نموده اند، از نحوه تاثیر انگلیسی ها در شهرت جهانی این اثر می گوید.
این شاهنامه پژوه در گفت وگو با خبرنگاران، درباره صندلی شاهنامه در دنیا و آثاری که با الهام از آن منتشر شده اند، اظهار کرد: شاهنامه تا قرن هفدهم و هجدهم خیلی مورد توجه بیگانگان نبود و بیشتر در ایران شناخته شده بود؛ هرچند به زبان عربی هم ترجمه شده بود اما خیلی شهرت زیادی نداشت. از این قرن و در همان موقع بود که انگلیسی ها در شبه قاره هند، هندوستان را گرفته بودند و متوجه ارزش و اهمیت شاهنامه شدند و آن را چاپ کردند. آن را از فارسی به انگلیسی ترجمه کردند و این سبب شد تا در بین انگلیسی ها شهرت پیدا کند.
او اضافه نمود: مترجمان و دانشمندان انگلیسی به مرور بخش های مختلفی از شاهنامه را ترجمه کردند تا این که بالاخره برادران وارنر کل شاهنامه را ترجمه کردند و همزمان انگلیسی ها فارسی شاهنامه را هم چاپ کردند و توجه دنیا به شاهنامه جلب شد. بعد از آن در فرانسه ژول مول شاهنامه را به فرانسوی ترجمه کرد. در آلمان نیز تئودور نلدکه تحقیقاتی روی شاهنامه انجام داد و این زمینه را فراهم کرد که در اروپا و در زبان های انگلیسی، فرانسوی و آلمانی شهرت شاهنامه بر سر زبان ها افتاد. این امر باعث شد تا عده زیادی هم که فارسی بلد نبودند توجه شان به شاهنامه جلب گردد و حتی این شاهنامه بود که باعث شد عده ای فارسی یاد بگیرند تا شاهنامه را ترجمه نمایند. عده ای دیگر نیز به وسیله این ترجمه ها با شاهنامه آشنا شدند و بعدا آثار دیگری را در زبان خودشان خلق کردند.
یاحقی با اشاره به تاثیر ظرفیت های داستان های شاهنامه در خلق آثار نویسندگان غرب، اعلام کرد: ظرفیت های داستانی و دراماتیک شاهنامه توجه داستان نویسان، شاعران و ادیبان اروپایی را به خود جلب کرد. مثلا ادموند گاس، شاعر انگلیسی زبان با توجه به شاهنامه، که بخش هایی از آن را در انگلیسی خوانده بود، داستانی را با عنوان فردوسی در تبعید بر اساس این کتاب نوشت که فردوسی را خیلی بر سر زبان ها انداخت.
این استاد دانشگاه سپس به داستان هایی هم که درباره زندگی فردوسی توسط نویسندگان غربی نوشته شده است، اشاره نمود و اضافه نمود: یک نویسنده انگلیسی به نام متیو آرنولد توانسته است داستان رستم و سهراب شاهنامه را با عنوان سهراب و رستم به انگلیسی در آورد که بسیار هم توجه انگلیسی زبان و غیرانگلیسی زبان را به خود جلب نموده است و حتی به عنوان اثر ادبی خاص مطرح شد. سی. اس. لوئیس نویسنده دیگری است که داستانی بر اساس نپذیرفتن هدیه سلطان محمود توسط فردوسی و بخشیدن آن به دیگران با عنوان سخاوت فردوسی نوشته است.
او در این باره ادامه داد: شاهنامه بدین ترتیب نام فرهنگ و زبان ایرانی را در زبان های انگلیسی، فرانسوی و آلمانی جاودانه کرد، چرا که در این زبان ها تقلیدهای زیادی از شاهنامه شده است. حتی در زبان روسی هم نویسندگان با توجه و اقتباس از شاهنامه تحقیقاتی درباره او انجام داده و آثاری را با تقلید از او خلق نموده اند. این نویسندگان برداشت های خوبی از بخش های مختلف شاهنامه نموده اند. البته دیدگاه های فردوسی نسبت به مسائل انسانی برای هر کس که به شاهنامه نگاه می نماید حرف تازه ای دارد و هر کسی می تواند از این طریق دست به خلق اثر جدیدی بزند، این کاری است که نویسندگان غربی با استفاده از شاهنامه انجام داده اند.
منبع: خبرگزاری ایسنا