بچه ها به جرم مادران در زندان چه می نمایند؟ ، مجازات های جایگزین تنها راه نجات است - مجله یک کامپیوتر

به گزارش گروه اجتماعی خبرنگاران، زهرا زمانی فر- زندان زنان مثل همه زندان ها هست و نیست. کابوس تلخی که بچه ها درزندان متولد می شوند و همان جا زندگی می کنند. بچه های که در اتاق های کوچک مهد کودک، صدای شان اندرزگاه های زنانه ومادران تشنه فریاد فرزند را پر می نماید. خانه امن آن ها سلول های کوچک و دالان های طویل، با میله های سخت است. همبازی هایشان، هم سلولی مادران و دفتر نقاشی آن ها دیوار های بلند است. جرمشان، اما فقط متولد شدن از مادران مجرم است. روایت تلخ زندگی بچه های که به جرم مادر مجازات می شوند و وقتی دوسالشان می گردد می فرایند و دیگر برنمی گردند...

آئین نامه اجرایی سازمان زندان ها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور یکی از مباحثی بود که 20 آذر 84 توسط رئیس قوه قضائیه تایید و اصلاحیه آن در سال 89 منتشر شد. طبق تبصره یک ماده 69 این آیین نامه، محکومان و متهمان زن می توانند اطفال خود را تا سن دو سال تمام به همراه خود در زندان داشته باشند. متاسفانه 3 تا 4 درصد زندانیان زن هستند و نیم درصد نیز بچه ها و نوجوانان را شامل می گردد. 64 درصد آنان متأهل و 70 درصد آنان زیر 40 سال سن دارند. همچنین گسترش آسیب های اجتماعی در سال های اخیر باعث شده تا آمار زندانیان زن افزایش چشمگیری پیدا کند. مسئله ای که با توجه به نقش زنان در جامعه به ویژه در خانواده، پیامد های منفی اجتماعی بسیاری را به دنبال دارد، زیرا مادرانی که در زندان به سر می برند بچه ها آن ها به صورت ناخواسته با بسیاری از جرائم در زندان آشنا می شوند که این خود می تواند در آینده برای آن ها مشکل ساز گردد. بچه های که زندان، تاثیر منفی و ویرانگری بر روی آن ها می گذارد و حیات عاطفی، فکری، اجتماعی و روانی آنان را با مشکل جدی روبرو می سازد. رئیس انجمن مددکاران گفت: سازمان زندان ها ساختار امنیتی و تامینی در یک محیط بسته ایجاد نموده است و اقدامات تربیتی در این محیط ضعیف است. مجازات های جایگزین باید اعمال گردد، تعداد مددکاران و مشاورین فردی افزایش یابد و برای بهبود شرایط چاره ای جز این نیست.

شرایط فعلی بچه ها در زندان چگونه بهبود می یابد؟

بچه ها خردسال با مادران خود در بند هایی از زندان زنان حضور دارند. این بچه ها به دلیل محدودیت ها و مسائل موجود در زندان همراه با زنان زندانی مختلف نگهداری می شوند. سازمان زندان ها با توجه به فضای امنیتی خود محیطی کاملا بسته است و این سازمان برای اعمال تغییرات قابل توجه و بهبود شرایط زندانیان، باید درب خود را به روی مددکاری اجتماعی فردی و موردی باز کند. همچنین بهبود شرایط فعلی زندان ها مستلزم اعمال سازوکار های مناسب و ایجاد مهدکودک، فضای سبز و درختکاری است. رویکرد های اجتماعی و فرهنگی در زندان ها به نوعی ضعیف و عمدتا نگه داری است. تعداد زندانیان در گذشته حدود 3 برابر آن چیزی بود که زندان ظرفیت داشت یعنی به ازای هر یک تخت سه نفر زندانی وجود داشت، اما اکنون این تعداد به 2.5 رسیده است. طبیعتا در چنین شرایطی امکان فراهم کردن اقدامات تربیتی نیز ضیف می گردد.

رئیس انجمن مددکاران دراین باره اعلام کرد: ساز و کار های مهم و متفاوتی را می توان در این زمینه اعمال کرد که یکی از آن ها می تواند ایجاد مکان هایی نزدیک زندان باشد. مادران باید در طول روز امکان دیدن فرزند خود، محبت به آن ها و شیردهی را داشته باشند.

راه چاره دیگر این است که بچه های که مشمول خانواده بد سرپرست هستند به سازمان بهزیستی تحویل داده شوند. طبق قانون، سازمان بهزیستی باید مسئولیت آن ها را بپذیرد، اما این باعث می گردد که مادران از فرزندان دور باشند و با توجه به اهمیت دوران کودکی که درمرحله شکل گیری شخصیت و تربیتی هستند، فاصله فیزیکی بین مادر و فرزند باید به حداقل برسد تا کودک از نظر روحی و روانی دچار خلاء نگردد.

وی ادامه داد: لذا بهترین کار این است که یک مکان نزدیک زندان فراهم بگردد. البته شرایط آرمانی و ایده آل ایجاد مجموعه و اتاق های مستقل برای مادر و فرزند است که در شرایط فعلی این عملا قابل تحقق نیست چرا که امکانات و شرایط نیز فراهم نیست و در بسیاری از موارد نیز امکان دارد پذیرش صورت نگیرد.

بچه های که شیرخوار نیستند و 2 سالگی آن ها نیز به خاتمه رسیده است. اولویت اول این است که این بچه ها در کنار بستگان خود باشند، اما زمانی که کودک در کنار مادر در زندان است طبیعتا این بستگان وجود ندارند. در این موارد بهترین راه چاره این است که بچه ها تحویل سازمان بهزیستی شوند و این سازمان با توجه به سازوکار ها و شرایط کودک می تواند راه چاره های مداخله ای برای حل مسائل و بحران این بچه ها اتخاذ کند.

همچنین در سازمان های زندان ها استفاده از مددکار اجتماعی بسیار ضعیف است و متاسفانه در بیشتر دوره ها، به ویژه در یکی دو دوره اخیر رغبتی به تقویت این حوزه نداشته اند. البته در زمان رئیس سابق زندان ها اوج رسیدگی به مددکاری اجتماعی، رویکرد اجتماعی و خدمات اجتماعی در سازمان زندان ها بوده است که بعد از آن نیز، این رویکرد به قوت قبل نبوده، اما گا هی به اجرا نیز درمی آمد و مسئولان در زندان ها حضور پیدا می کردند. اما بعد ها توجه به این زمینه بسیار افت پیدا کرد و کار خاصی صورت نگرفت. سازمان زندان در دوره جدید برای بهبود ظرفیت باید از راه چاره قانونی و اجتماعی استفاده کند.

رویکرد قانون و قوه قضائیه در مورد زنان و بچه ها زندانی

قوه قضائیه و قانون رویکرد هایی اعم از تسهیل خروج مادران از زندان، مجازات های جایگزین حبس و ترمیمی را اعمال می کنند، اما متاسفانه این رویکرد ها فراگیر نیست و نهادینه شدن آن بسیار مهم است. با توجه به اینکه در جهان عدالت ترمیمی و تنبیهی حاکم است که باید از این ظرفیت نیزاستفاده گردد تا بتوانند این دو را تلفیق و ترکیب کنند و مصالح کودک در چنین شرایطی در اولویت باشد. یکی از موضوعاتی که امروز در جامعه با آن روبرو هستیم، موضوع ارتکاب جرایم و به تبع آن مجازات هایی است که هم برای زنان و هم برای مردان به صورت یکسان در نظر گرفته می گردد. در بین زنان عده ای هستند که فرزندان کوچک دارند و چه بسا در زندان دوره بارداری شان را طی می کنند. آنچه مهم است این که در قوانین ما تخفیف در نظر گرفته شده برای این مادران بسیار ضعیف اعمال می گردد. یعنی اگر کسی مرتکب سرقتی شد که باید به زندان برود فرقی نمی نماید که زن باشد یا مرد و بچه داشته باشد یا نداشته باشد، در کشور های دیگر هم چنین شرایطی تقریبا وجود دارد. اما طبق تبصره یک ماده 69 آیین نامه اجرایی سازمان زندا ن ها محکومان و متهمان زن می توانند اطفال خود را تا سن دو سال تمام به همراه خود در زندان داشته باشند. مراکز حرفه آموزی و اشتغال می توانند در هر موسسه یا زندان نسبت به تفکیک و جداسازی اطفال دو تا شش سال در محل مجزا مثل مهدکودک اقدام و یا نسبت به انتقال اطفال موصوف به بهزیستی یا موسسه های نگهداری اطفال مبادرت کنند.

موسوی درباره عملکرد و رویکرد فعلی قوه قضائیه اعلام کرد: با روی کار آمدن اقای رئیسی شرایط بهتری فراهم شده است چرا که ایشان و قوه قضائیه فعلی نگاه اجتماعی و رویکرد اجتماعی بالاتری دارند. امروز چاره جز این نیست که ساز و کار های حمایتی، روانی و اجتماعی را با بهره گیری ازتمام ظرفیت های موجود برون زندانی برای مادران و بچه ها زندانی فراهم سازیم. به گونه ای که زندانی شدن مادر، کودک را از سایر حقوق خود محروم نکند.

مجازات های ترمیمی و جایگزین حبس تنها راه نجات است!

در کیفرشناسی برای مجازات حبس آثار زیانباری برای فرد مرتکب جرم و خانواده او و جامعه ذکر شده است و بعضی کیفرشناسان معتقدند منافع مجازات حبس کمتر از زیان ها و هزینه هایی است که مجازات حبس بر فرد مرتکب و خانواده او به ویژه جامعه وارد می نماید. این امر در کشور های توسعه یافته موجب شده قانون گذار به جای استفاده از مجازات حبس در جرائم غیرسنگین از مجازات های کم هزینه و پر فایده و اصلاح پذیر تحت عنوان مجازات های جایگزین حبس از قبیل اجبار به خدمات اجتماعی رایگان و یا محرومیت از حقوق اجتماعی و یا پرداخت جزای نقدی استفاده می کنند. در سال 1392 قانون گذار ایران هم با تصویب قانون مجازات اسلامی در فصل نهم از مواد 64 تا 87 به مجازات های جایگزین حبس اشاره نموده است. البته به علت آشفتگی و ناهمگنی در قوانین جزای ایران به ویژه قانون تعزیرات مصوب 1375 و در استفاده از مجازات حبس به عنوان مجازات اصلی برای بیشتر جرائم و آن هم با حبس های طویل المدت، در عمل استفاده از مجازات های جایگزین حبس نادیده گرفته شده است.

اما یکی از مهمترین کسانی که باید مشمول استفاده از این طرح باشند مادرانی هستند که با فرزندان خود در زندان به سر می برند. میتوان با اجرای سازوکارهای مناسب این امکان را برای مشمولین این قانون فراهم کرد. امروزه در سازمان زندان ها از این ظرفیت ها به خوبی استفاده نشده است و بسیار کم اعمال می شوند. چرا که اجرایی شدن آن مستلزم این است که سازمان خدمات اجتماعی و سازمان برنامه و بودجه و سازمان های دیگر همکاری لازم را انجام دهند. علاوه بر این ضروری است که فهم مسئولین قوه قضائیه نسبت به این آسیب های اجتماعی بالاتر رود تا این ظرفیت ها را متناسب با جرم افراد تطبیق دهند.

اما نکته قابل تأمل این است که قانون نیز زمینه را ایجاد نموده است، اما گا هی اجرای آن به سلیقه قاضی نیز مربوط است. چرا که نمی توان قاضی را الزام به اجرای حکمی کرد و اعمال آن به نگاه و رویکرد اجتماعی قاضی بستگی دارد. تجربه نشان می دهد زندان های ما بیشتر از اینکه اقدامات تربیتی داشته باشند اقدامات تامینی دارند که طبق قانون مجرم با هر شرایطی باید به زندان برود و مدت زندان خود را بگذراند.

مراکز بهزیستی نیازمند تامین مالی از جانب سازمان برنامه و بودجه است

بچه های که شیرخوار نیستند و 2 سالگی آن ها نیز به خاتمه رسیده است. اولویت اول این است که این بچه ها در کنار بستگان خود باشند، اما زمانی که کودک در کنار مادر در زندان است طبیعتا این بستگان وجود ندارند. در این موارد بهترین راه چاره این است که بچه ها تحویل سازمان بهزیستی شوند و این سازمان با توجه به سازو کار ها و شرایط کودک می تواند راه چاره های مداخله ای برای حل مسائل و بحران این بچه ها اتخاذ کند.

لذا بهترین کار این است که یک مکان نزدیک زندان فراهم بگردد. البته شرایط آرمانی و ایده آل ایجاد مجموعه و اتاق های مستقل برای مادر و فرزند است که در شرایط فعلی این عملا قابل تحقق نیست چرا که امکانات و شرایط نیز فراهم نمی باشد و در بسیاری از موارد نیز امکان دارد پذیرش صورت نگیرد.

موسوی چلک اذعان کرد: حضور بچه ها در کنار مادران به صورت مستمر با توجه به اینکه محیط زندان مناسب برای رشد کودک نیست، می تواند محیطی بسیار منفی باشد که کودک کاملاً تحت تأثیر آن قرار گیرد. علاوه بر اینکه از بسیاری از حقوق خود محروم می گردد، آسیب پذیری روحی، جسمی، عاطفی و اجتماعی در چنین شرایطی به مراتب بیشتر از بچه هایی است که در خانه هستند.

رئیس انجمن مددکاران ایران در رابطه با سازمان برنامه و بودجه و مسائل مالی گفت: اگر بچه ای به هر دلیلی مشمول بد سرپرستی باشد تحویل سازمان بهزیستی می گردد. این سازمان طبق قانون سازمان و قوانین متعدد، مسئول حمایت از این بخش است و طبیعتا سازمان برنامه و بودجه باید منبع مالی لازم را برای این نوع فعالیت ها مثل هر نوع فعالیت دیگری در اختیار سازمان بهزیستی قرار دهد.

bestcanadatours.com: مجری سفرهای کانادا و آمریکا | مجری مستقیم کانادا و آمریکا، کارگزار سفر به کانادا و آمریکا، مکزیک و کوبا