روایت تازه ای از زنانِ سوگوارِ روی پوشیده و مردان گِل اندود - مجله یک کامپیوتر

این متن بیانیه ابراهیم نوروزی برای مجموعه عکس هایی است که با موضوع سوگواری به نمایش گذاشته است. این هنرمند عکاس به تازگی نمایشگاهی از آثارش را با عنوان به وقت اندوه به گالری راه ابریشم برده و پیش روی مخاطبان نهاده است. آثاری که به تعبیر خودش در حوزه مستند-آرت می گنجد و ارزش نگهداری کردن را داراست.

این عکاس جوان در این نمایشگاه دو مجموعه عکس کار نموده است که یکی مربوط به مراسم سوگواری مردان با عنوان گل گیران در بیجار کردستان و دیگری مربوط سنت سوگواری زنانه چهل منبر در خرم آباد لرستان است.

عکس های این مجموعه که برای اولین بار در ایران به نمایش درآمده است در سال های گذشته با اقبال جهانی روبرو شد. سال 2013 از سوی بنیاد ورلدپرس فتو برنده جایزه دوم در بخش پرتره شد و همچنین در Rukaj Gallery تورنتو نیز به نمایش در آمد. دو فریم از این مجموعه مربوط به مراسم چهل منبر را نیز موزه هنرهای زیبای هیوستون آمریکا خریداری نموده است.

نوروزی فعالیت های عکاسی خود را از سال 2004 و با عکس های مستند و خبری آغاز کرد و در مدت کوتاهی توانست موفقیت های بین المللی را به کارنامه خود اضافه کند به گونه ای که تا به امروز سه جایزه از بنیاد وردپرس فوتو را به خود اختصاص داده است و جایزه اول مسابقه عکاسی نیکون در سال 2013، جایزه اول The Lucie Awards و چندین جایزه بین المللی معتبر دیگر را به فهرست جوایز بین المللی خود اضافه نموده است.

او همچنین در سال 2013 به عنوان یکی از 10 عکاس برتر جهان از سوی هیات داوران Eugene Smit Grant انتخاب شده است.

با همه اینها او هنوز معتقد است که راه درازی را در عکاسی پیش رو دارد و به همین دلیل برای برپایی نمایشگاه و انتشار کتاب عجله ای ندارد و بر این باور است که باید حرف تازه ای برای گفتن داشته باشد و آثارش را زمانی روی دیوار می برد که از نظر زیبایی بصری و مفهومی ارزش نگهداری و خرید داشته باشد.

نمایشگاه عکس های ابراهیم نوروزی تا 25 آبان ماه (به جز شنبه ها و تعطیلات عمومی) از ساعت 16 تا 20 در گالری شماره 2 راه ابریشم به نشانی تهران، بلوار کشاورز، روبه روی پارک لاله، بین وصال و قدس، ساختمان تکنو آجر، شماره 210 پذیرای علاقه مندان است.

مصاحبهی مهر را با این هنرمند می خوانید:

*آقای نوروزی با نگاهی به آثار تازه شما در نمایشگاه به وقت اندوه به نظر می رسد که شیوه تازه ای را در عکاسی شما شاهدیم و از عکاسی مستند اجتماعی و خبری فاصله گرفته اید و به عکاسی هنری نزدیک شده اید.

- بله در این نمایشگاه به لحاظ زیبایی شناسی نکاتی را مورد توجه قرار داده و از نظر نورسنجی درست، کمپوزیسیون، فرم ها و ...سعی نموده ام که همه چیز صحیح و خوب باشد به نوعی که عکس از نظر بصری زیبایی خودش را داشته باشد ولی در عین حال مستند نیز باشد.

یعنی به لحاظ مستندنگاری عکس ها دست نخورده است و به لحاظ زیبایی شناسی نیز سعی نموده ام نکاتی را رعایت کنم که در نهایت حاصل کار دارای ارزش بصری نیز باشد و ارزش نگهداری و خرید و فروش داشته باشد.

*شما از عنوان مستند -آرت برای آثارتان استفاده می کنید، این عنوان شناخته شده ای برای این تیپ عکاسی است؟

- من دوست دارم به این شیوه عکاسی کنم که هم از نظر زیبایی شناسی و هم مستندنگاری ارزشمند باشد. این عنوانی است که خودم برای این نوع عکاسی انتخاب نموده ام و شاید عنوان درستی هم نباشد و صاحبنظران عکاسی ممکن است بگویند که اصلا چنین مدل عکاسی نداریم، اما به هر صورت این عنوانی است که من برای کارهای خودم انتخاب نموده ام.

مجموعه عکس های زنان در مراسم چهل منبر چه اندازه مستند است؟

- مجموعه عکس های سوگواری زنان که به صورت استیج آرت عکاسی شده است، شامل تصاویر زنانی است که همه آنها رویشان را پوشانده اند و پس زمینه این پرتره ها را چادرهای رنگین زنانه تشکیل می دهد که این پس زمینه ها به انتخاب من است ولی آدم های این عکس ها مستند و واقعی هستند و من هیچ دخالتی در این زمینه نداشته ام. من فقط صحنه ای را آماده کردم که فضا را کمی هنری تر نموده است.

*درباره انتخاب این پس زمینه شرح دهید که چگونه تصمیم گرفتید از چادرهای رنگین زنانه به عنوان پس زمینه عکس هایتان بهره ببرید و هدف از این انتخاب چه بود؟

- تفاوت کار من با دیگران همین است و از این نظر که پس زمینه عکس های این مجموعه هر کدام با دیگری متفاوت است، کار منحصر به فردی است که نظیر آن را در جهانی عکاسی ندیده ام.

معمولا همه در جهانی عکاسی به خصوص استیج با پس زمینه یک دست عکاسی می نمایند. کار من از این نظر خاص و منحصر به فرد است چرا که پس زمینه هر عکس با دیگری متفاوت است. چادرهای رنگین زنانه خاص فرهنگ کشور ماست و مشابه آن هیچ جای جهان وجود ندارد. همچنین طرح های این چادرها نیز به گرافیکی تر کردن فضای عکس ها یاری می نماید بنابراین چادر را به عنوان پس زمینه انتخاب کردم. با تغییر پس زمینه ها نیز کوشش کردم ارتباطی میان پس زمینه و آدم های درون عکس برقرار کنم به گونه ای که طرح و جنس هر پس زمینه تا حدودی نشان دهنده سطح زندگی آدم های درون عکس باشد.

* در مجموعه گل گیران فضای عکس ها کاملاً مستند و ثبت لحظات خاصی از این مراسم است، اما در عکس های زنان صرفا گویی از مراسم چهل منبران الهام گرفته شده و به نظر می رسد که تصاویر واقعی نیست و چندان مناسبتی با مراسم ندارد؟

- من در این دو مجموعه که با یک عنوان به نمایش گذاشتم در اصل به دنبال نفس سوگواری و فقدانی بودم که در حس و حال خاص آدم های این مجموعه عکس وجود داشت. خواستم در هر دو مجموعه حس و حال خاص آدم ها و حال و هوای آن مراسم ها را نشان دهم. در مراسم گل گیران حالتی که آدم ها داشتند بسیار برایم عجیب بود. در سال های اول که از این مراسم عکاسی می کردم، با دیدن عکس ها احساس کردم آدم ها در زمان هایی از خود بی خود می شوند و حالتی پیدا می نمایند که هم آدم زمینی هستند و هم نیستند. در زمان هایی به حس و حالی می رسند که قابل درک نیست و من خواستم این از خود بی خود شدن را در آن لحظات خاص به نمایش بگذارم.

نوع سوگواری زنان در مراسم چهل منبر به گونه ای است که با سکوت عزاداری می نمایند، روی خود را می پوشانند و کلمه ای با کسی حرف نمی زنند. با آن جمعیتی که وجود دارد باز هم این حس و حال خاص دیده می گردد اما به صورت مستند نمی توان آن را نشان داد. یک خاموشی و سکوت محضی در این مراسم وجود دارد که به خاطر این نوع سوگواری است اما با عکاسی مستند از این مراسم صرفاً حرکت دیده می گردد و آن سکوت قابل درک نبود بنابراین من از فضای عکاسی مستند فاصله گرفتم و برای آن که بتوانم این سکوت محض را به تصویر بکشم، آن را به صورت استیج کار کردم.

با این حال پوشش افراد این مجموعه مربوط به خود آنها و دست نخورده است، من فقط سعی کردم خاموشی و سکوت محض این آدم ها و آن فضا را به این طریق نشان دهم.

*استفاده از چادر گلدار زنانه شاید تداعی نماینده و نمادی از یک زن خانه دار باشد، در انتخاب این نوع چادر به عنوان پس زمینه به این موضوع توجه داشتید؟

-نه! من دنبال این نبودم که با این پس زمینه به خانه دار بودن این زنان اشاره کنم. در این عکس ها قشرهای مختلف زنان دیده می گردد، هم زنان خانه دار، هم دختران امروزی و هم زنانی که در اجتماع حضور فعال دارند. انتخاب این پس زمینه به نوعی با فرهنگ زنان کشور ما گره خورده است و این مدل پوشش را در هیچ جای دیگر به این شکل نمی بینیم. این پوشش از جنس خود زنان است و با سطح زندگی افراد داخل عکس همخوانی دارد.

من برای عکاسی از این مراسم، فقط جایی منتظر آدم هایی که می خواستم، نشستم. جایی بود که این افراد از آن جا عبور می کردند و من این افراد را انتخاب کردم بدون هیچ گونه دخل و تصرف در پوششی که دارند و آن چه در دست دارند.

پس زمینه را سعی کردم چیزی انتخاب کنم که مربوط به فرهنگ زنان کشور خودمان باشد. به چیزهای بسیاری فکر کردم و در نهایت به این چادرهای رنگی رسیدم. این پس زمینه علاوه بر این که سنتی است، گرافیکی و امروزی هم هست، هم شاخصه امروزی را دارد به لحاظ گرافیکی و هم شاخصه سنتی خود را دارد.

پس زمینه متعلق به همین افراد داخل عکس است. سعی کردم با انتخاب نوع چادرها سطح زندگی آنها را هم نشان دهم بعضی چادرها گرانقیمت ترند و بعضی ارزان تر. بیشتر سنتی بودن و امروزی بودن این پس زمینه است که اهمیت دارد و این که کاملا خاص کشور ماست.

*این آثار در خارج از ایران هم به نمایش درآمده است و شما پیش از این تجربه برگزیده شدن را در رویدادهای معتبر خارجی داشته اید. در عکاسی از این پروژه آیا به این موضوع که هم خودتان را راضی کنید و هم توجه مخاطبان بین المللی را جلب کنید، فکر می کردید؟

- من زمانی که عکاسی می کنم به این فکر نمی کنم که آیا عکس من در داخل کشور مقبول واقع می گردد یا نمی گردد، یا به جایزه دریافت از رویدادهای خارجی هم فکر نمی کنم بلکه فقط کاری را می کنم که با توجه به تفکر و ایدئولوژی که دنبال می کنم، باید انجام بدهم و این برای خودم ارزشمند است.

اگر این پروژه در خارج از ایران با اقبال روبرو شده است، اتفاق خوبی است ولی اگر هم مقبول واقع نمی شد، برایم اهمیتی نداشت، من کار خودم را انجام داده ام.

دلیل این که چرا این مجموعه در خارج از ایران مورد توجه واقع شد و آن را دوست داشتند، نمی دانم، ولی شاید به این دلیل باشد که این مجموعه دارای یک نگاه خاصی است و هیچ جای جهان به این شکل تا به امروز عکاسی نشده و مشابه آن وجود ندارد.

در جهان عکس و عکاسان بسیار زیادی وجود دارد، خروجی عکس هم بسیار زیاد است و به هر حال جایی می رسد که مخاطب سیر می گردد، چون همه عکس ها شبیه به هم می گردد و همه چیز تکراری می گردد و این دیگر برای مخاطب جذابیتی ندارد. حال من فکر می کنم چون این پروژه یک ایده جدید و کاملا شخصی بود و نظیر آن وجود نداشت، با استقبال روبرو شد. چرا که این مراسم فقط در ایران برگزار می گردد، با پوشش خاصی که آن هم مختص این نقطه از ایران است، بنابراین هم خود مراسم هیچ نوع مشابهی در جهان ندارد و هم نوع عکاسی از این مراسم نیز مشابه آن وجود نداشته است و تا به امروز جایی دیده نشده است که عکاس پس زمینه هر یک از عکس های یک پروژه را تغییر دهد به طوری که در عین تغییر به همدیگر مرتبط باشد و نشان دهد که تفکری پشت آن وجود دارد.

*این یک رویکرد تازه در کارهای شماست که آثاری را با توجه به مباحث زیبایی شناسی خلق کنید که ارزش نگهداری و خرید داشته باشد؟

- این موضوع خیلی مهم نیست. به نظر من اثری که هم حرفی برای گفتن به مخاطب دارد و هم زیبا باشد و جذابیت بصری و مفهومی را با هم دارد، ارزش نگهداری دارد. من سعی نموده ام که آثارم هر دو ویژگی را داشته باشد.

* پروژه تازه ای دارید؟

- بله دو پروژه را آغاز نموده ام که البته ترجیح می دهم خیلی درباره آن پیش از انجام کار صحبت نکنم اما به هر حال یکی از این پروژه ها با موضوع جانبازان است.

* و قرار است باز هم به شکل مستند آرت کار کنید؟

- بله. البته امیدوارم که استادان به این عنوان ایرادی نگیرند ولی به هر صورت این عنوانی است که خودم گذاشته ام و دوست دارم بعد از این هم به همین شکل کار کنم که به جنبه بصری و مفهومی آثارم توجه کنم.

* به انتشار عکس هایتان به صورت کتاب هم فکر کردید؟

- بله فکر کردم ولی کتاب بسیار ارزشمند است و نمی توان هر چیزی را به صورت کتاب ارائه کرد باید وقت آن برسد. کما این که درباره برگزاری نمایشگاه نیز همین فکر را می کنم. من در این یازده سال که نمایشگاه نداشتم هیچ وقت به این موضوع فکر نکردم چون احساس می کردم وقت مخاطب بسیار ارزشمند است و باید کاری را به نمایش بگذاریم که ارزش وقت گذاشتن برای دیده شدن را داشته باشد. برای کتاب هم همین نظر را دارم باید آثاری را منتشر کرد که ارزش وقت گذاشتن و خریدن را داشته باشد.

*گالری راه ابریشم هم به صورت تخصصی در زمینه عکس کار می نماید، این استقبال گالری بود برای برپایی نمایشگاه یا خودتان ترجیح می دادید در این گالری آثارتان به نمایش درآید؟

- من چند گالری را به صورت پیشنهاد داشتم اما در نهایت خودم خواستم با راه ابریشم کار کنم چون بیشتر در زمینه عکس فعال است. من خودم با آنها ارتباط گرفتم و مدیر گالری هم بسیار استقبال کرد و این وقت را در اختیار من گذاشت.

*گالری راه ابریشم با توجه به تعاملات و حضور بین المللی اش آیا برای آثار شما نیز در نمایشگاه ها و رویدادهای خارجی برنامه ای دارد؟

- بله. بر اساس مطالعاتی که داشتم گالری راه ابریشم بیش از دیگر گالری ها در خارج از ایران شناخته شده است و در زمینه برگزاری نمایشگاه و معرفی و فروش آثار عکاسان ایرانی بسیار فعال است، یکی از دلایل من هم همین بود و مدیر گالری هم به این موضوع و ارائه بین المللی عکس های من اشاره نموده است. خانم قباییان اعلام نموده بود که این برنامه را دارد و سعی می نماید برای آثار من در خارج از ایران بیشترین وقت را بگذارند و آثار من را بیشتر معرفی نمایند. بیشترین فعالیت این گالری البته در پاریس است که احتمالا در این شهر باشد.

*قیمت گذاری آثار شما در این نمایشگاه چگونه است؟

- هر یک از عکس ها پنج ادیشن دارند. در مجموعه زنان ادیشن یک 3 میلیون و 800 هزار تومان، ادیشن دو 4 میلیون و 500 هزار تومان و ادیشن سه و چهار و پنج برای فروش در خارج از ایران است که ادیشن پنج در مجموعه زنان، 7 هزار یورو است.

مجموعه مردان نیز ادیشن یک 2 میلیون و 500 هزار تومان ، ادیشن دو 3 میلیون و 500 هزار تومان و ادیشن پنج آن 6 هزار یورو است.

*چقدر به فروش آثارتان فکر می کنید؟

- آثارم فروش برود یا نرود من کار خودم را می کنم.

*روی دیوار خانه شما چه آثار هنری دیده می گردد؟

- با توجه به استیجاری بودن خانه ما خیلی نمی توانم از آثار هنری روی دیوار بهره مند شوم چون جابجایی، آثار هنری را خراب می نماید اما از کارهای معمولی تر استفاده می کنیم.

*آثار خودتان را به دیوار دارید؟

- عکس هایم را هنوز به دیوار نمی زنم چون فکر می کنم خیلی جا برای کار کردن باقی مانده است و کار من به سطحی که باید برسد نرسیده است و بنابراین نمی خواهم خودم را تحویل بگیرم. ترجیح می دهم آثار دیگران را روی دیوار داشته باشم که بتوانم از آنها ایده بگیرم. چون حس خودم را از کارهای خودم دارم و نیازی نیست که روی دیوار باشد. کار تازه ای از دیگران باشد حس جدیدتری به من می دهد.

مصاحبه از فاطمه حامدی خواه

bestcanadatours.com: مجری سفرهای کانادا و آمریکا | مجری مستقیم کانادا و آمریکا، کارگزار سفر به کانادا و آمریکا