غار نعیم؛ جواهری فراموش شده در قلب آذربایجان - مجله یک کامپیوتر

کاشف غار نعیم در گفت وگو با خبرنگار خبرنگاران، در مورد این غار گفت: غارنعیم یا نعم را در سال 1380 در دامنه کوه سهند در آذربایجان شرقی، حوالی سردرود ما بین خلجان و ورنق کشف کردم. در واقع به محلی که با دست حفر شود نعم گویند و اسم این غار به دلیل دست کند بودن از آن گرفته شده است.

محمد حسین قابل نژاد سردرودی در مورد معماری داخلی غار، اظهار کرد: این غار در سه طبقه بوده که در سالن هر طبقه در سمت چپ و راست آن اتاق هایی دو یا سه نفره به اندازه دو در دو و نیم متر و به ارتفاع یک و نیم مترساخته شده است و به نظر می آید شاید بیشتر از سه طبقه هم باشد.

وی با اشاره به طبقه اول این غار، بیان کرد: این طبقه به طول سه و نیم کیلومتر و دارای 200 اتاق در اطراف است که در هر اتاق محل هایی برای استراحت، قراردادن شمع و تأمین روشنایی تعبیه شده است. هم چنین رودی به طول 300 متر برای تامین آب آشامیدنی افراد ساکن در غار، ما بین اتاق ها در سالن جریان دارد. این طبقه به هواکش بزرگی که اهالی به آن برج می گویند، ختم می شود.

وی ادامه داد: ورودی طبقه دوم از راه سقف طبقه اول، بعد از طی 15 متر از ورودی اصلی غار دیده می شود که موقع ورود به این طبقه فرد با سه راهی روبرو می شود که یکی آن را به ورودی برمی گرداند، یکی به مکانی نامشخص که احتمالا چاه است می برد و دیگری هم فرد را به طبقه دوم می رساند که به طول 200 متر و دارای 20 اتاق است.

وی در مورد طبقه سوم خاطر نشان کرد: به گفته اهالی منطقه از طبقه دوم به سوم راستا دسترسی وجود دارد که امروزه به دلیل رسوبات مسدود شده است.

قابل نژاد با اشاره به این که این غار در چهار شاخه ساخته شده است، گفت: بخشی از غار در زیر خانه های شرقی خلجان قرار گرفته است که اهالی برای نگهداری آذوقه و انباری از آن استفاده می کنند و بخشی در زیر روستای ورنق به طول یک کیلومتر است. بخش دیگر به قسمتی مرطوب در شرق متصل و بخش چهارم به منطقه ای بنام میندوش منتهی می شود.

وی خاطر نشان کرد: در طی این 15 سال کارشناسان داخلی و حتی فیلم بردارانی از خارج کشور برای بازدید از غار آمده اند ولی تا به حال اقدامات جدی برای پاکسازی رسوبات، احیاء و آماده سازی غار برای بازدید گردشگران انجام نگرفته است.

یک پژوهشگر در گفت وگو با خبرنگار خبرنگاران، در مورد مشخصات دهانه این غار گفت: دهانه غار به عرض چهار متر و ارتفاع یک و نیم متر است ولی مدخل ورودی 60 در 60 سانتی متر است که در موقع ورود باید 10 متر سینه خیز راه را طی کرد. پس از طی این مسافت، میدان بزرگی دیده می شود که وسط آن چاهی وجود دارد که با دهانه ای به قطر دو متر و به عمق چهار متر به طبقات زیرین دیگر متصل می شود.

ابراهیم پورحسین خونیق یاد آور شد: لازم به ذکر است که غار دارای چندین ورودی است که اهالی روستا بسیاری از آن ها را مسدود و برایشان درب ساخته و قفل کرده اند. غار از سمت شاقتصادی به خانه های مردم راه دارد که به دلیل حریم خصوصی امکان ورود وجود ندارد و مشخص نیست این غار به کجا منتهی می شود.

وی با اشاره به وجود محفظه هوا و نور به طرف بیرون سقف غار یاد آورشد: در هر 50 متر محفظه هایی به ارتفاع دو تا پنج متر و قطر نزدیک 70 سانتی متر برای تهویه هوا و تامین روشنایی ساخته شده اند و نیز بیرون هر اتاق و راهروها جای پیه سوزها دیده می شود.

وی با تاکید بر نگارش کتابی در مورد آثار باستانی که غارها هم فصلی از این کتاب هستند، گفت: این کتاب حاصل 10 سال تحقیق است که پس از انتشار می تواند به بسیاری از سوالات در مورد غار پاسخ دهد.

پورحسین خونیق در مورد سفال های کشف شده از غار، گفت: سفال ساده نخودی، قرمز و خاکستری رنگ به همراه اشکال مختلف، سفال ساده لعاب دار، سفال لعاب دار گلدار تزیینی و سفال سوخته از محل کشف شد که احتمال می رود مربوط به صده های قبل از اسلام تا دوره اسلامی باشد.

وی با انتقاد از عدم توجه میراث فرهنگی به این غار، اظهار کرد: متاسفانه نهادها به خصوص میراث فرهنگی آنچنان که می بایست تا حال برای این محل ارزشی قائل نشده اند؛ به طوری که چندین سال قبل نمونه های کشف شده را به کارشناسان اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان شرقی به امید بررسی تحویل آن ها دادیم ولی تا به امروز خبری از نتایج بررسی اعلام نکرده اند.

تصاویری از ورودی، سالن و هواکش غار که از آرشیو ابراهیم پورحسین خونیق انتخاب شده است:

نویسنده و محققی دیگر در گفت وگو با خبرنگار خبرنگاران، باتاکید بر این که حوالی سردرود در دامنه کوه سهند جزو قسمت های پربار آذربایجان شرقی از نظر تاریخی و مدنیت است، اعلام کرد: به دلیل موقعیت استراتژیک این منطقه آثار تاریخی قابل توجهی وجود دارد.

حسین فیض الهی وحید در مورد بخش های مختلف داخلی غار یاد آور شد: مکان هایی برای نگهداری حیوانات و هم چنین اجاق برای پخت و پز به همراه ظروف قدیمی نیز در غار دیده می شود. ضروری است با بررسی دقیق لایه های زمین، ظروف سفالی و سایر اشیاء بدست آمده از این مکان، قدمت و محدوده دقیق آن شناسایی و ثبت شود.

وی اضافه کرد: نابودی این آثار در واقع به معنای پاک شدن بخش مهمی از تاریخ آذربایجان شرقی است. متاسفانه برخی افراد در پی جست و جوی اشیاء گران قیمت و عتیقه، اقدام به تخریب محل و از بین بردن ظروف و آثار موجود در محل می کنند.

مسئول موزه مردم شناسی سردرود در گفت وگو با خبرنگار خبرنگاران، با اشاره به این که بررسی دقیق این غار صفحه جدیدی از تاریخ پرفراز و نشیب آذربایجان را باز خواهد کرد، گفت: با ایجاد امکانات و فراهم آوردن زیر ساخت ها می توان گردشگران و بازدیدکنندگان بسیاری را جذب کرد که رونق وضع اقتصادی منطقه را در پی خواهد داشت. هیئت امنای موزه سردرود تلاش دارد با همکاری اهالی منطقه و مسئولان برای بهبود شرایط غار و پاکسازی آن کند.

رحیم قابل نژاد با تاکید بر حفظ میراث تاریخی بشر اضافه کرد: غار نغیم در غفلت مسئولان بطور مداوم تخریب می شود و خسارت سنگینی به فرهنگ و تاریخ ایران وارد می شود.

کارشناس اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان شرقی در گفت وگو با خبرنگار خبرنگاران، در مورد نوع کاربری این غار گفت: طبق مشاهدات چنین برمی آید که غار به صورت معماری صخره ای و دست کند و با هدف استتار و در امان ماندن از خطرات دشمن و ناملایمات هوا ساخته شده است.

محمد فیض خواه ادامه داد: برخی از راستاهای دسترسی دچار رسوب گرفتگی شده و به طور کامل و دقیق کشف و تاریخ نگاری نشده است و بدون بررسی و پژوهش نمی توان در مورد قدمت و نوع کاربری آن نظر قطعی صادر کرد.

وی گفت: در تبریز علاوه بر بناهای تاریخی و مذهبی، غارهایی دیده می شود که همه آن ها در کنار هم فرهنگ مردم را شکل می دهند. غار نعیم اثر فاخر معماری صخره ای است که مشابه آن در شهر کاشان کشف شده است. می توان با هزینه کم و پاکسازی آن از رسوبات، مکانی جالب و بی نظیر برای بازدید آماده کرد.

بر اساس این گزارش، می توان با فراهم آوردن امکانات مناسب بخشی از اتاق های غار را برای اقامت گردشگران آماده کرد تا افراد ضمن بازدید از داخل غار، در اتاق های دستکند آن اقامت کنند و شبی را در دامان طبیعت و در دل غار سپری کنند.

تبریز، پایتخت گردشگری کشورهای اسلامی در سال 2018 گردشگران داخلی و خارجی بسیاری را با سلایق و انگیزه های متفاوت به تبریز و آذربایجان شرقی خواهد کشاند. بی شک اقامت در غار چند طبقه در زیرزمین برای گردشگران تجربه بی نظیری را رقم می زند.

با توجه به وجود حدود 200 اتاق در این غار، می توان بخشی را به رستوران و نمایشگاه صنایع دستی تبدیل کرد.

باید منتظر باشیم تا ببینیم جه اقداماتی برای غار نعیم انجام خواهد گرفت. آیا دهانه ها و اتاق های غار در پی بی مهری افراد به کلی بسته و ویران خواهد شد و یا با سرمایه گذاری اندک و پاکسازی آن، محلی برای جذب گردشگران و زمینه ای برای اشتغال مردم منطقه می شود؟

گزارش از: پریا توفیقی خبرنگار خبرنگاران منطقه آذربایجان شرقی

گروه ساختمانی آبان: گروه ساختمانی آبان: بازسازی ساختمان و تعمیرات جزئی و کلی و طراحی ویلا و فضای سبز و روف گاردن، طراحی الاچیق، فروش درب های ضد سرقت