قم شهر هوشمند می گردد - مجله یک کامپیوتر

هوشمندسازی در کل شهرهای کشور دچار بعضی چالش های اساسی است. چالش اصلی این است که متولی ایجاد شهر هوشمند از نظر قانونی در کشور وجود ندارد و ساختاری که بتواند نهادهای اجرایی و عمومی را برای رسیدن به شهر هوشمند یکپارچه کند در ساختارهای اداری و مدیریتی کشور پیش بینی نشده است. البته شهرداری ها به عنوان بزرگ ترین نهاد مدیریت شهری، بحث هوشمندسازی را به عنوان شهرداری هوشمند دنبال می نمایند، اما شهر هوشمند را به راحتی نمی توان اجرا کرد. چون شهر هوشمند متشکل از حدود 20 سازمان هوشمند است. با این حال، سازوکاری که بتواند سازمان ها را در یک جا جمع کند و طرح هماهنگ داشته باشند و شهر هوشمند ایجاد نمایند در ساختار مدیریت کشور وجود ندارد. حالا قم نخستین شهر کشور است که با یاری اندیشمندان حوزوی و دانشگاهی، ساختار هوشمندسازی شهر را ایجاد نموده است، اما چالش هایی در راستا رسیدن به شهر هوشمند وجود دارد که با دقت نظر بیشتر می توان از این موانع عبور کرد. یکی از مسائل، دانستن تفاوت شهر هوشمند با سازمان الکترونیکی است.

• تفاوت شهر هوشمند با سازمان الکترونیکی

رئیس ستاد شهر هوشمند شهرداری قم در این زمینه گفت: سازمان های الکترونیکی سازمان هایی هستند که فرایندهایشان الکترونیکی شده، یعنی حرکت های سنتی و فیزیکی آنها به وسیله رایانه و شبکه های کامپیوتری به فرایندهای الکترونیکی تبدیل شده است. با این حال، سازمان هوشمند نه فقط فرایند آن الکترونیکی شده بلکه داده ها بر اساس حرکت های الکترونیکی جمع آوری و تحلیل و داده کاوی می شوند. بر اساس تحلیل داده های دیجیتال، برای استفاده نماینده تصمیم سازی می شود. یعنی در شهرهای هوشمند باید سامانه هایی داشته باشیم که به کاربران پیشنهاد بدهند و کاربران از بین آنها انتخاب نمایند. همایون یزدان پناه اضافه کرد: اگر بخواهیم شهر هوشمند داشته باشیم باید سامانه هایی ایجاد کنیم که اطلاعات دیجیتال موجود در شهر در دسترس همه مردم و حتی بخش خصوصی قرار گیرد. در کشور ما بسیاری از سازمان ها و افراد، سیستم های الکترونیکی را به اشتباه، هوشمندسازی می دانند.

• ایجاد ساختار شهر هوشمند

وی ایجاد ساختارهای مورد احتیاج را لازمه اجرایی شدن شهر هوشمند دانست و اظهار کرد: ساختار ایجاد شهر هوشمند را به صورت موقت در قالب ستاد شهر هوشمند زیر نظر شهردار قم ایجاد نموده ایم. بیشتر وظایف این ستاد، برنامه ریزی کلان، نظارت بر اجرا و هماهنگی و تعامل بین حوزه های مختلف شهرداری و شهرداری با سایر دستگاه های خدماتی شهر است.

یزدان پناه اضافه کرد: ساختار فناوری اطلاعات شهرداری قم که یک اداره بود به سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات ارتقا یافت و از نظر ساختاری قدرتمندتر شد و با اختیارات بیشتر و مدیریت جدید آغاز به کار کرد. این سازمان مجری اصلی سازمان هوشمندسازی شهرداری و شهر هوشمند است. وی با اشاره به دلیل اجرا نشدن شهر هوشمند در شهرهای کشور گفت: در کلان شهرها سازمان ها دچار چالش هماهنگی با معاونت ها و سازمان های شهرداری هستند، چون هر حوزه ای اختیارات خودش را دارد و سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری که می خواهد تغییر ماهیت فعالیت سنتی به الکترونیکی داشته باشد با چالش روبرو می شود. این تغییر باعث می شود مقاومت هایی صورت بگیرد. بنابراین همراهی خوبی در کل کشور بین سازمان های فناوری اطلاعات وجود ندارد.

به همین دلیل نزدیک به 20 سال است که بحث شهر هوشمند مطرح می شود، اما در مقایسه با بسیاری از شهرهای جهان خیلی عقب هستیم. مشاور شهردار قم در حوزه فناوری اطلاعات معتقد است که این مشکل در شهرداری قم به صورت جدی پیش بینی شده و یکی از وظایف ستاد شهر هوشمند، کاهش این موانع به وسیله تعامل و هماهنگی با سایر نهادها و برگزاری جلسات و ارائه راه چاره است.

• قم، پیشتاز کلان شهرها

رئیس ستاد شهر هوشمند شهرداری قم با بیان این که در کشور ما، قم نخستین شهری است که ساختار هوشمندسازی شهر را ایجاد نموده اضافه کرد: این ساختار 6 محور اصلی دارد و در کنار این ساختار، برنامه هایی برای ایجاد شهر هوشمند طراحی شده است.

• فرهنگ سازی، مقدم بر مسائل فنی

هر زمانی که صحبت از هوشمندسازی می شود، تصور این است که زیرساخت های فنی قوی و نو برای اجرای این طرح ایجاد شود. به همین دلیل حرکت های کوچکی که در زمینه هوشمندسازی اجرا شده، بعد از مدتی با شکست روبرو شده است. دلیلش این است که بخش عمده موفقیت در اجرای این طرح، فرهنگ سازی و تبلیغات گسترده است که مورد غفلت واقع می شود.

یزدان پناه با تأیید این مطلب گفت: این مسأله در شهرداری قم مورد توجه قرار گرفته. چون معتقدیم بر اساس برآوردهایی که اجرا شده، 25 تا 30 درصد از اجرای طرح هوشمندسازی به مباحث فنی و 70 تا 75 درصد به مباحث فرهنگ سازی و قوانین و مقررات و ضوابط برمی شود. به همین دلیل بحث تحول دیجیتال را در شهرداری آغاز کردیم. این مدل که متناسب با شرایط بومی شهرداری قم طراحی شده، کار بسیار بزرگی است که با یاری اندیشمندان دانشگاهی و حوزوی قم در حال تدوین است. وی با بیان این که این طرح که یک کار بلندمدت است تاکنون در کشور انجام نشده اظهار کرد: مدل هایی که در بیشتر سازمان ها استفاده می شود مدل های غربی است که مناسب با شرایط و اقتضائات کشور ما نیست. ما می خواهیم شهرداری قم را با رویکرد دیجیتال متحول کنیم.

در این عرصه نمی شود از مدل های غربی استفاده کنیم چون در این مدل ها ابعادی دیده نشده که باعث می شود در عمل دچار چالش شویم. یزدان پناه گفت: مدل تحول بر اساس الگوی تحول می شود. الگوی تحول از کارهای حوزه علوم انسانی و مدیریت است و در این جا با اندیشمندان علوم انسانی و تحول در قم روبرو شدیم و نیروهای قوی در این حوزه شناسایی شده اند که می توانیم روی آنها حساب کنیم.

وی با بیان این که شکل گیری اتاق های فکر اندیشمندان از یک تا 3 سال طول می کشد اضافه کرد: میز شهر در اندیشکده های پیشرفته ایجاد نموده ایم و روی نظریه شهر کار می کنیم. وقتی نظریه شهر را در الگوی اسلامی توسعه پیشرفت نداریم، بر اساس چه نظریه ای الگوسازی کنیم؟ این جاست که دچار چالش شده و بر اساس مدل های دیگر حرکت کردیم که این مدل ها بر اساس اقتضائات فرهنگی، اجتماعی، مالی ایران نبوده. وی این رویه را مصداق خوبی از حرکت های از نظریه تا عمل دانست و گفت: معماری، طراحی و زیرساخت های نرم افزاری این طرح با فعالیت شبانه روزی کارشناسان سازمان فناوری اطلاعات ایجاد شده. توقع ما این است که استانداری به عنوان نماینده دولت در استان قم یاری کند که بتوانیم سایر دستگاه های شهر را به این زیرساخت متصل کنیم تا در نهایت شهر هوشمند شکل بگیرد.

• راه اندازی سامانه نقشه نمای شهر

رئیس سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری قم از راه اندازی سامانه نقشه نمای شهر اطلاع داد و گفت: در این سامانه زیرساخت جی ای اس ایجاد شده و خدمات مربوط به گردشگری به شهروندان ارائه می شود. به گفته کوروش محمد حسینی، این سامانه ها درگاه های اصلی خدمات شهرداری هستند که برای آنها اپلیکیشن های موبایلی هم طراحی شده است.

وی اعلام کرد: سامانه های دیگری هم راه اندازی کردیم که بیشتر سامانه های اطلاع رسانی هستند. مثل سامانه شفافیت شهرداری که برای ارائه اطلاعاتی به شهروندان مورد استفاده قرار گرفته و در گذشته دسترسی به این اطلاعات خیلی آسان نبود. این سامانه از اسفندماه راه اندازی شده و اطلاعاتی مثل بودجه ها به تفکیک شهرداری و سازمان های وابسته به شهرداری از سال 94 تا سال جاری و تعرفه های ارائه خدمات، قوانین و مقررات مرتبط با امور مردم و معرفی بخش ها در آن در نظر گرفته شده است. به گفته محمدحسینی، سامانه رصدخانه الکترونیکی شهرداری قم از دیگر سامانه هایی است که به بهره برداری رسیده و این سامانه، آمار و اطلاعات شهرداری را به صورت گرافیکی در اختیار شهروندان قرار می دهد.

وی یکی از طرح های مهم دیگر را قم کارت اعلام کرد و گفت: قم کارت یک سامانه جامع پرداخت هاست. این سامانه دارای کیف پول الکترونیکی آنلاین است که شامل درگاه های الکترونیکی مثل پورتال و میز خدمت قابل ورود، مشاهده، شارژ، مشاهده سوابق تراکنش و سوابق مصرف خواهد بود. شهروندان می توانند کیف پول الکترونیکی را شارژ نمایند و برای مراوداتی که با شهرداری دارند برای بعضی سرویس ها استفاده نمایند. مثل پرداخت کرایه الکترونیک در تاکسی که در 2 ماه آینده راه اندازی می شود یا در زمینه پارک حاشیه ای، پلاک خودرو به صورت الکترونیکی به کیف الکترونیکی فرد متصل می شود تا بتواند به صورت اتوماتیک هزینه توقف را پرداخت کند.

چرا شهر هوشمند؟

وقتی صحبت از شهر هوشمند می شود شاید در ذهن بسیاری از شهروندان این سئوال ایجاد شود که چه ضرورتی برای اجرای این طرح با هزینه های میلیاردی وجود دارد؟ رئیس ستاد شهر هوشمند شهرداری قم در پاسخ به این سئوال گفت: آسایش مردم یکی از دغدغه های جدی مدیران کشور و شهرهاست. در شهرهای جهان در این رابطه فکر شده که به سمتی حرکت نمایند که مردم دارای آسایش بیشتری باشند.

این یک هدف جهانی است که در برنامه های توسعه و پیشرفت برای کشورها پیش بینی شده و در زمان های مختلف و بنا بر فناوری های متنوع، تصمیم هایی گرفته شده است. همایون یزدان پناه اضافه کرد: در عصر حاضر که عصر فناوری اطلاعات است و با توسعه هوش مصنوعی، راه چاره مناسب فعلی برای کاهش مسائل مردم در حوزه های حمل و نقل، محیط زیست، ارائه خدمات به مردم به وسیله حاکمیت، فرهنگ سازی و در نهایت زندگی راحت تر مردم رسیدن به شهر هوشمند است.

• درگاه هایی برای رسیدن به شهر هوشمند

وقتی قرار است خدمات الکترونیکی به شهروندان ارائه شود ضروری است درگاه هایی ایجاد شود که شهروندان به وسیله آنها به سامانه های نرم افزاری طرح هوشمندسازی متصل شوند تا سرویس ها و خدمات را دریافت نمایند. در حال حاضر بیش از 50 سامانه نرم افزاری در شهرداری قم وجود دارد و اگر همه سامانه ها در فضای اینترنت در اختیار شهروندان قرار گیرد دچار سردرگمی می شوند. از طرفی دیگر امروز دوره اپلیکیشن های موبایلی است و بسیاری از شهروندان توقع دارند خدمات به وسیله موبایل به آنها ارائه شود. طبیعی است که در این قسمت باید یکپارچگی ایجاد شود و تعداد معدودی درگاه برای ارائه خدمات بر بستر وب و موبایل در نظر گرفته شود. به همین دلیل چند درگاه تدوین و طراحی شده که تعدادی از آنها به بهره برداری رسیده است.

رئیس سازمان فناوری اطلاعات وارتباطات شهرداری قم از طراحی جدید پورتال شهرداری به عنوان اولین درگاه یاد کرد و گفت: رویکرد این پورتال، اطلاع رسانی بود که بخشی از خدمات شهرداری روی آن پیاده سازی شد. اما از سال گذشته موضوع خدمات الکترونیک برای پورتال طراحی شد و این طرح اواسط سال گذشته به بهره برداری رسید. کوروش محمدحسینی گفت: درگاه دوم، میز خدمت الکترونیکی قم یار است که دستورالعمل فراسازمانی هم دارد و همه دستگاه ها مکلف هستند میز خدمت الکترونیکی را راه اندازی نمایند. ما هم میز خدمت را با رویکرد یکپارچه و با تکیه بر زیرساخت های ایجاد شده طراحی و راه اندازی کردیم. این میز خدمت یک ماه پیش به بهره برداری رسیده و نزدیک به 30 خدمت به وسیله آن ارائه می شود.

وی از هماهنگی با کانون دفاتر پیشخوان دولت در شهر قم برای ارائه خدمات میز خدمت در این دفاتر اطلاع داد و اضافه کرد: در منطقه 5 شهرداری کارشناسان 3 دفتر پیشخوان دولت به صورت پایلوت آموزش دیده و با ما تفاهم نامه امضا نموده و نام کاربری دریافت کردند و آماده ارائه خدمات به شهروندان هستند. البته هماهنگی شده که خدمات میز خدمت در 63 دفتر پیشخوان دولت در شهر قم ارائه شود.

در این دفاتر 18 خدمت حوزه شهرسازی و 6 خدمت حوزه شهروندی پیاده سازی شده، اما کوشش ما این است که خدمات بیشتری از جمله در حوزه های حمل ونقل عمومی، مدیریت پسماند، فضای سبز و... به وسیله دفاتر پیشخوان دولت به شهروندان ارائه شود. وی اضافه کرد: درگاه دیگری که راه اندازی شده شبکه الکترونیکی خدمات هوشمند با نام اختصاری شاخه است که زیرساخت های آن شبیه به زیرساخت های فضای شبکه اجتماعی و رویکرد اصلی آن ارائه خدمات الکترونیک به جمع یا گروهی از شهروندان است. در حال حاضر سرویس همیاران بازیافت به صورت پایلوت روی این بستر راه اندازی شده که مربوط به حوزه مدیریت پسماند شهرداری است.

pariha.com: پریها مجله گردشگری، خبری، موفقیت، آشپزی و سرگرمی میباشد.