نخبگان سیاسی ایران چه گرایشاتی دارند؟
به گزارش مجله یک کامپیوتر، به گزارش خبرنگارانکتاب روانشناسی نخبگان سیاسی ایران به قلم ماروین زونیس و با ترجمه پرویز صالحی، سلیمان امین زاده و زهرا لبادی از سوی انتشارات چاپخش تجدید چاپ شد.
این کتاب دومین اثر ماروین زونیس پس از کتاب شکست شاهانه است که به آنالیز رویکرد عمومی نخبگان ایرانی در خصوص سیاست می پردازد. کتاب روانشناسی نخبگان سیاسی ایران نخستین بار در سال 1387 توسط انتشارات چاپخش منتشر شد و اکنون پس از گذشت بیش از یک دهه از نخستین نوبت چاپ و یک ماه پس از درگذشت نویسنده، بار دیگر توسط انتشارات تجدید چاپ شده است. کتاب حاضر نتیجه سال ها پژوهش و کار و میدانی نویسنده در ایرانِ زمان محمدرضا پهلوی است؛ این کتاب که از 10 فصل اصلی به همراه دو افزوده تشکیل شده، علاوه بر آنالیز ویژگی های نخبگان سیاسی دوره دوم پهلوی، نیم نگاهی به تاریخ تحولات ایران در دوره معاصر نیز دارد.
ماروین زونیس، اقتصاددان سیاسی آمریکایی و استاد بازنشسته اقتصاد سیاسی دانشگاه شیکاگو بود که حوزه مطالعاتی خود را بر تاریخ و سیاست خاورمیانه متمرکز ساخت. زونیس که ماه گذشته میلادی در 84 سالگی درگذشت، در کتاب نخبگان سیاسی، گرایش نخبگان سیاسی ایران را در دو دهه آخر حکومت پهلوی دوم وارسی می نماید. از دیدگاه دکتر فرزین وحدت، استاد جامعه شناسی در آمریکا، الگوهایی که زونیس در شناخت روینمودها و رفتار نخبگان ایرانی بر می شمارد چه در قبال یکدیگر و چه درقبال قدرت هنوز پس از چهاردهه در یاران امروز وجود دارد.. از نظر او، زونیس به درستی ناامنی، سوءظن، بدبینی و سوء استفاده را از جمله ویژگی های نخبگان می شمارد و این مساله هنوز تا امروز نیز می تواند ویژگی نخبگان ایرانی محسوب گردد.
فرضیه اصلی کتاب نخبگان سیاسی در ایران چنین صورت بندی شده است: در جوامعی که فرایندهای سیاسی آن درون ساختارهای رسمی دولت کمتر نهادینه شده است نگرش ها و رفتار افراد پرقدرت راهنمای قابل اعتمادی برای تغییر سیاسی محسوب می گردد. مفهوم نخبگان سیاسی آنچنان که در این آنالیز مورد استفاده قرار گرفته، یک مفهوم تجربی-رفتاری است. برای موازنه و برابرسازی نخبگان سیاسی یا صاحبان مشاغل رسمی دولت در ایران یا ساختار اجتماعی آن هیچ تلاش استنتاجی انجام نگرفته است. برعکس، نخبگان سیاسی به مثابه افرادی از اعضای جامعه ایران یا ملت ایران تعریف شده اند که در مقایسه با سایر اعضای جامعه ایرانی هم از نظر سیاسی فعال تر و هم از قدرت سیاسی بیشتری برخوردار بودند. منظور از قدرت سیاسی یک رابطه دورن فردی است آنچنان که رفتار سیاستمدار، رفتار یک سیاستمدار دیگر را تغییر دهد. منظور از رفتار، هر نوع تغییر در شرایط و پایگاه فرد است در یک زمان تا زمان دیگر... . این آنالیز نشان می دهد که مجموعه بسیار کوچکی از متغیرهای معنی دار ناشی از روابط درون فردی وجود دارد که جوهره سیاست ایران را تشکیل می دهد. در این تحقیق چهار اصل بدبینی سیاسی، بی اعتمادی شخصی، عدم امنیت آشکار و بهره کشی میان فردی یک جهت گیری منش شناختی عمومی را به ما ارائه می دهد که زمینه رفتار نخبگان سیاسی را معین می نماید.:
نویسنده کتاب، جامعه آماری متشکل از 167 تن از نخبگان سیاسی را به همراه دیگر عوامل تصمیم ساز مورد مطالعه قرار داده. وی درمورد جامعه آماری مورد مطالعه خود آورده است: تحلیل ما در اصل به پاسخ های ارائه شده توسط 167 عضو نخبگان ایران مربوط بود که به پرسشنامه های فارسی به وسیله مصاحبه های صورت گرفته توسط نویسنده پاسخ دادند.
فصل نخست کتاب به مقدمه نویسنده اختصاص داده شده است، در فصل دوم، سوم و چهارم، به ترتیب ترکیب نخبگان ایرانی در برابر شاه ایران، روابط شاه ایران با نخبگان مخالف و روابط شاه با نخبگان (به صورت کلی) مورد آنالیز قرار می گیرد. فصل پنجم با رویکردی تاریخی به توصیف ماهیت نخبگان در جامعه ایران می پردازد. فصل ششم به تحلیل درباره زمینه اجتماعی نخبگان سیاسی معاصر اختصاص یافته، فصل هفتم و هشتم جهت گیری نخبگان سیاسی و فصل نهم نتایج جهت گیری نخبگان سیاسی در ایران را تشریح نموده است. فصل دهم و پایانی کتاب نیز به براورد هزینه سیاست در ایران می پردازد.
منبع: ایبنا - خبرگزاری کتاب ایران