واقعیت تحریم های 91 و 99 - مجله یک کامپیوتر

به گزارش ایران، منتقدان دولت از مسائل مالی شکوه می نمایند، اما همان طور که علی ربیعی سخنگوی دولت گفته است، در بیان این نقدها هیچ اشاره ای به اثرات جنگ مالی تمام عیار نمی نمایند. یک علت این نادیده انگاری می تواند رقابت های سیاسی باشد، به این معنی که با برجسته سازی ضعف های مدیریتی و نادیده دریافت فشار تحریم ها، از یک شرایط خطیر ملی برای بهره برداری جناحی استفاده می گردد. با کمی تسامح می توان گفت علت دیگر، فقدان مطلعی درباره ابعاد تروریسم مالی است که امریکا بر ملت ما تحمیل نموده است. شاید به همین دلیل بود که رئیس جمهوری در یکی از سخنرانی های اخیر خود، تأکید کرد که تحریم های اخیر امریکا، هیچ شباهتی به تحریم های سال های 91 و 92 ندارد و ما این بار، نه با تحریم، بلکه با جنگ مالی رو به رو هستیم. اما نکته اینجاست که وقتی منتقدان نخواهند واقعیت این جنگ را بپذیرند، قطعاً الزامات آن، یعنی همراهی با دولت در این نبرد نفسگیر را هم نخواهند پذیرفت. درباره ابعاد جنگ مالی اخیر و تفاوت آن با تحریم های سال های 89 تا 92 و نیز تفاوت شرایط مالی و اجتماعی ایران با سال های دفاع مقدس، با کاظم پالیزدار گفت وگو نموده ایم. پالیزدار دبیر ستاد هماهنگی مبارزه با مفاسد مالی و همزمان عضو ستاد تدابیر ویژه نیز هست که مسئولیت مقابله با تحریم ها را برعهده دارد. دیدگاه او درباره تفاوت تحریم های اخیر و دوره گذشته از این رو اهمیت دارد که او در سال 92 نیز از نزدیک با این مسأله درگیر بوده است. دیدگاه های او در این باره را می خوانید.

٭٭٭

رئیس جمهوری یا بعضی دیگر از اعضای دولت، می گویند دشواری ها و فشارهای مالی امروز حتی از دوران دفاع مقدس هم بیشتر و سخت تر است. چرا شرایط امروز ما با شرایط 8 ساله جنگ تحمیلی تفاوت دارد؟

به باور من، نه فقط مسأله تحریم ها، بلکه حتی می توان شرایط ناشی از کرونا را با شرایط دوران دفاع مقدس مقایسه کرد تا دریابیم که امروز در چه شرایط دشواری قرار داریم. می پذیریم که کرونا مسأله ای دنیای است، اما اثرات آن روی اقتصاد کشورهای معمولی، در حال توسعه و توسعه یافته که تحریم نیستند با کشوری مانند ما، کاملاً متفاوت است. مضافاً اینکه در زمینه تلفات انسانی ناشی از کرونا نیز امروز پس از 7 ماه از شیوع، میزان مرگ ناشی از این ویروس به 26 هزار نفر رسیده است. طبیعتاً این میزان تلفات در بحث های انسانی و مالی اثرات ملموسی خواهد گذاشت و اتفاقات ناگواری را به دنبال خواهد داشت. گذشته از این ها، کرونا به لحاظ عملیات مالی نیز مسائل قابل توجهی را برای کشور ایجاد کرد. مانند اینکه چند ماه مرزهای ما بسته بود و امکان صادرات یا واردات وجود نداشت که این امر فشار زیادی بر اقتصاد کشور وارد کرد. اینکه به رغم همه کوشش های مسئولان، هنوز هم شاهد بهم ریختگی در اقتصاد هستیم، ناشی از اثرات کرونا و نیز تحریم یا جنگ مالی است.

تفاوت شرایط امروز تحریم ها با فشارهای مالی یا نظامی دوران جنگ چیست؟

به باور ما هر دو جنگ است، اما با ابعاد و اجزایی متفاوت. ببینید! در دوران دفاع مقدس ما شاهد حملات نظامی، موشکباران و بمباران بودیم یا در جبهه ها شهید می دادیم و کشور هم با محدودیت هایی روبه رو بود، اما کشور ایران در سال 59 که جنگ شروع شد، به وسعت و گستردگی امروز نبود، جمعیت انسانی ما به این اندازه نبود و شرایط زندگی جامعه هم به صورت دیگری بود. در آن موقع مردم با محدودیت های مالی آشنا بودند و تقاضاهای آنان هم به اندازه امروز نبود و به همین دلیل محدودیت ها را بیشتر می پذیرفتیم و بهتر می شد امور کشور را در زمان جنگ مدیریت و کنترل کرد. اما ما امروز با جامعه ای روبه رو هستیم که دست کم در زمینه فناوری بسیار پیشرفت نموده است، یا باوجود محدودیت های ساختاری که در کشور بوده و هست، سطح زندگی مردم همسطح بسیاری از کشورهای خوب دنیا است. یا در گذشته اینترنت و گوشی همراه نبود. مصرف برق، سرانه مصرف خانوار، سطح توقعات و انتظارات، میزان فراوری و استفاده از خودرو و سایر امور مربوط به زندگی، امروز نسبت به سال های دفاع مقدس تفاوت فاحش دارد. همه این ها باعث می گردد دریابیم امروز دیگر نمی توان با محدودیت هایی چون محدودیت های دوران دفاع مقدس زندگی یا کشور را اداره کرد. کسانی که جنگ را درک نموده اند، متوجه این محدودیت ها می شوند و شاید راحت تر بتوانند با آن ها کنار بیایند، اما نسل های بعدی نمی توانند کنار بیایند، زیرا تجربه آن را ندارند و برایشان قابل درک و فهم نیست، بویژه اینکه خود را با دنیای بیرون هم مقایسه می نمایند.

شرایط ارزی یا مالی کشور در زمان جنگ و امروز چه تفاوت هایی با هم دارند؟

تا اینجا متوجه شده ایم که مجموعه مسائل مانند کرونا یا گسترش احتیاجمندی های جامعه در کنار هم قرار گرفته و باعث شده اند کار خیلی سخت گردد. البته اذعان داریم که این احتیاجمندی ها بحق است و باید آن ها را تأمین کرد، اما این واقعیت هم هست که این احتیاجمندی ها در دوران دفاع مقدس یا نبود یا اگر بود، محدود بود. اما درباره شرایط مالی، ما در اوج دفاع مقدس هم نفت خود را صادر می کردیم. یا با وجود اینکه بخش عمده ای از مرزهای ما یعنی در غرب کشور به دلیل جنگ مسدود بود، اما باز هم صادرات ما جریان داشت، یا با همه مسائل جنگ، کشتی های ما در دریاها و بنادر تردد می کردند و بنادر ما محدود نشده بودند. اما امروز نه تنها بنادر ما تحریم هستند، بلکه کشتی های کشورهای دیگر حق پهلو دریافت در بنادر ما را ندارند، یا اینکه حتی کشتی های ما را به بنادر دیگر راه نمی دهند. مثالی دیگر؛ در سال های دفاع مقدس، هیچ گاه حساب های بانکی ما در خارج از کشور مسدود نبود و بانک های ما فعالیت می کردند، اما امروز حساب های بانکی ما مسدود هستند تا جایی که ترامپ در آخرین حرکت خود خاطرنشان کرد می خواهد همه روزنه هایی را که ممکن است راه فراری برای کشور باشد، ببندد. مجموعه این عوامل باعث شده است که ما شرایط نشأت گرفته از تحریم های یکجانبه امریکا را شرایط جنگی می دانیم، زیرا محدودیت های مالی ایجاد شده برای ما از دوران دفاع مقدس به مراتب بیشتر است. مضافاً اینکه در آن دوران، مردم به صورت روزمره جریان داشتن جنگ را لمس می کردند، اما جنگ امروز را لمس نمی نمایند، زیرا در مرزهای ما امنیت به صورت کامل برقرار است و ما با حمله نظامی روبرو نیستیم، اما در همین شرایط، تردد و جابه جایی پول، کالا و سرمایه به سادگی میسر نیست.

آقای روحانی تحریم های اخیر را با تحریم های سال های 90 و 91 متفاوت دانستند. این تفاوت ناشی از چیست؟

در سال های 90 و 91 گرچه تحریم شدیم، اما تحریم نمایندگان راه هایی را برای ما باز گذاشته بودند؛ راه هایی مانند اینکه می توانید روزانه یک میلیون بشکه نفت خام صادر کنید، هرچند صادرات ما قبل از تحریم ها نزدیک به 3 میلیون بشکه در روز بود. همچنین بعضی کشورها را آزاد گذاشته و (به ایران) گفته بودند می توانید به سادگی با این کشورها رابطه تجاری و مالی داشته باشید، کالا بدهید و کالا بگیرید، نفت بدهید و کالا بگیرید یا اینکه حساب های شما با این کشورها و بانک های آنها کار کند. یعنی در تحریم های سال های 90 و 91 که تحریم هایی مبتنی بر قطعنامه های سازمان ملل بود، کاملاً فضا را مسدود نکردند و نبستند، اما امروز همه جهتها و راه ها برای ما بسته شده است. در این شرایط برای اینکه بتوانیم این جهت ها را باز و اثرات تحریم ها را خنثی کنیم، باید برای تأمین کالا یا خدمات هزینه بیشتری را پرداخت کنیم، یعنی هزینه نقل و انتقال کالاها و پول ما به مراتب بیشتر از شرایط عادی است. در حوزه داخلی هم می توان به نقدینگی فزاینده اشاره نمود که از گذشته به ارث رسیده است. در کنار این فشارهای مالی، دشمن به عملیات روانی هم روی آورده است تا فشارها را بر مردم بیشتر و آنان را نگران کند. این ها عواملی است که به صورت توأمان عمل نموده و کشور را دستخوش شرایط دشواری نموده است.

اشاره نمودید که در تحریم های گذشته بعضی راه های ارتباط مالی باز مانده بود، اما اخیراً ترامپ اعلام نموده که می خواهد بانک های ما را هم تحریم و عملاً مجاری ارتباط مالی ما را ببندد، امروز در صحنه عمل تحریم ها، چه اتفاقی در حال رخ دادن است؟

در تحریم های سال های 89 تا 92، بانک مرکزی ایران تحریم نبود. همچنین باوجود اینکه تحریم های آن موقع سازمان مللی بود، بنگاه های مالی کشورهای مختلف، ولو با جهتهای انحرافی و راه های مختلف، با ما و هم بانک های ما کار می کردند. یا در آن دوره، سوئیفت قطع بود، اما به روش های دیگری کار پیش می رفت. اما امروز شرایط به گونه ای است که هرچند صرفاً دولت امریکا ما را تحریم نموده است، اما در عمل این تحریم های یکجانبه به این صورت درآمده است که وقتی ما اقدامی انجام می دهیم تا با یک بنگاه یا شرکتی در دنیا مراوده داشته باشیم تا کالایی را وارد یا صادر کنیم، سفیر امریکا مستقیماً با مدیر آن شرکت یا آن بانک ارتباط برقرار و تهدید نموده و می گوید اگر با ایران کار کنید یا قرارداد خود را عملیاتی کنید، ما شما را دچار مسائل می کنیم، یا به شما ضرر و زیان وارد می کنیم. یک مثال عینی بزنم. در موضوع خاصی در یک کشور ثالث اروپایی، یک بانک کوچک و غیرمطرح می خواست با ما کار کند. سفیر امریکا در آن کشور، مستقیماً به دفتر مدیرعامل این بانک رفت و به او گفت حق نداری با ایران کار کنی و در این صورت تو را تحریم می کنیم. رئیس بانک پاسخ داد که بانک من کوچک است و من با امریکا مراوده مالی ندارم، پس تحریم های شما بی اثر است و من با ایران کار می کنم. اما سفیر امریکا گفت شاید بانک تو کاری نداشته باشد، اما شخص تو یا خانواده تو با امریکا کار دارد و وقتی که می خواهید به امریکا سفر کنید، در این صورت تو و خانواده ات را محدود و تحریم می کنیم. این یک مثال نشان می دهد که امریکایی ها تا چه اندازه بنگاه ها و افرادی را که می خواهند با ایران کار نمایند تهدید نموده و تحت فشار می گذارند. به عبارت دیگر امریکایی ها در تحریم های اخیر تا آنجا پیش می فرایند که مسائل را از دایره حقوقی خارج نموده، آن ها را شخصی می نمایند و به آن جنبه حقیقی می دهند. به طرف های ما می گویند شخص تو، خانواده و فرزندان تو را تحریم می کنیم و اجازه نمی دهیم وارد امریکا شوید یا از منافع امریکا استفاده کنید. این مسأله را به حوزه های دیگر هم می توانیم تعمیم بدهیم.

تا چه میزان ادعای امریکا مبنی بر ایجاد مانع برای دسترسی ایران به 150 میلیارد دلار درآمد ارزی در سال های گذشته را دقیق و درست می دانید؟

این ادعا به سادگی قابل ارزیابی است. به این ترتیب که ما سالانه 100 میلیارد دلار درآمد داشتیم که از این میزان، 40 تا 50 میلیارد دلار آن مربوط به صادرات نفت خام و بقیه مربوط به فرآورده های نفتی، پتروشیمی ها و صادرات غیرنفتی بود. امروز چه مدت است که صادرات نفت ما ممنوع شده است؟ در این مدت نمی توانیم نفت چندانی بفروشیم. درآمد ما بسیار محدود شده و فروش نفت ما به مراتب از سال های 90 و 91 کمتر است. این در حالی است که کشور ما با صادرات روزانه 8/2 میلیون بشکه امورات خود را می گذراند که این میزان در سال 90 و 91 به 900 هزار تا یک میلیون بشکه در روز رسید و امروز صادرات ما به مراتب از این میزان هم کمتر شده است. البته در شرایطی که امریکا کوشش کرد صادرات نفت ما صفر گردد، همین که وزارت نفت بتواند مقدار اندکی نفت هم بفروشد قابل توجه است، اما درآمد این بخش هم قابل توجه نیست.

جنگ مالی دو سو دارد؛ یک سو امریکا که جنگ را بر ما تحمیل نموده است و طرف دیگر ما که مقاومت می کنیم. هزینه های این مقاومت چیست و ما اساساً چطور مقاومت می کنیم؟

فهم مسأله ساده است. ببینید! در سال های 95 و 96، یعنی پس از برجام صادرات و فرآیندهای مالی کشور ما به شرایط عادی بازگشته بود. اساساً اینکه در سال 97 توانستیم در مقابل فشارها دوام بیاوریم، در سال 98 کمتر دوام بیاوریم و سال جاری به نسبت دو سال قبل از آن با مشکل روبرو شدیم که ناشی از اثرات مثبت سال های 94 تا 96 بود، درغیر این صورت اگر در این سال ها هم با شرایط سال های 91 و 92 رو به رو می بودیم، قطعاً امروز شرایط ما دشوارتر بود. در این میان نکته ای وجود دارد مبنی بر اینکه وقتی درآمد شما به عنوان سرپرست خانوار به یکباره کاهش یابد، اثر آن را بر اهالی خانه می بینید. مگر غیر از این است که جامعه ما هم یک خانواده عظیم است؟ ما می گوییم درآمدهای ما کاهش پیدا نموده است، طبیعتاً اثر آن را در همه حوزه های مالی یا درآمدی مردم می بینید. بنابراین امکان پذیر نیست که درآمدهای کشور به یک چندم کاهش یابد، اما کشور مانند گذشته اداره گردد. تحریم هایی که از سال 97 بر ما اعمال شد، در دنیا بی نظیر است و نمونه آن وجود ندارد.

دولت امریکا به تازگی خاطرنشان کرد میخواهد بانک های خصوصی ما را هم هدف قرار دهد.

البته همین حالا نیز این بانک ها تحریم هستند و این حرف ها مانور ترامپ است. تصور نکنید که امروز بانک های ما می توانند به سادگی کار نمایند، بلکه صرفاً می توانند مبالغ جزئی را جابه جا نمایند. البته راهکارهای دیگری هم پیدا خواهد شد، اما این بانک ها الان هم با مسائلی روبه رو هستند. اکنون به کشورهای همسایه کالاهایی صادر می کنیم، این کشورهای همسایه هم قبول دارند که به ما بدهکارند، اما به خاطر تحریم های امریکا نمی توانند بدهی خود را به ما بدهند. چه بسا اگر یکی از این کشورهای همسایه (غیر از کره جنوبی) بدهی خود را به ایران پرداخت کند، بخش عمده ای از مسائل ما در تأمین کالاهای اساسی حل می گردد و اساساً تا خاتمه سال مسئله ای نخواهیم داشت.

یکی از مسائل مطرح شده این است که چرا دولت ابعاد این تحریم ها، جنگ مالی یا فشار حداکثری را تشریح نمی نماید. زیرا جریان های سیاسی هنوز به این مسأله اذعان ندارند، آیا از ابعاد مسأله اطلاع ندارند؟

در جنگ های عادی مردم اثرات جنگ را می بینند و متوجه موضوع می شوند، اما این جنگ مالی، جنگ خاموش است. دولت همه کوشش خود را می نماید تا مردم متوجه ابعاد مسأله نشده و نگران نشوند، اما به این معنی نیست که نخبگان سیاسی از مسأله مطلع نباشند. رجل سیاسی، مقام های عالی رتبه یا جریان های سیاسی ابعاد این جنگ را می شناسند، زیرا ما در جلسات صحبت می کنیم، اما خوش شان می آید که آنان هم در این شرایط به کسی که روی زمین افتاده است، ضربه ای بزنند.

از نظر همکاری و همراهی سایر بخش ها با دولت در این نبرد مالی شرایط به چه صورت است؟

طبیعتاً در این شرایط هم کسانی هستند که دنبال منافع خودشان هستند؛ بعضی از این ها دنبال منافع شخصی و بعضی هم دنبال منافع بنگاهی خود هستند. به عنوان مثال فردی مدیر یک بنگاه مالی است و خودش نفع شخصی مستقیم ندارد، اما به ماجرا هم نگاه ملی ندارد، بلکه نگاه بخشی و حوزه ای دارد.

بنابراین اتحاد ملی در مقابله مؤثر و پیروز با تحریم ها اثرگذار خواهد بود. به این معنی که اگر دست به دست هم بدهیم و صادقانه عمل کنیم، با درآمد غیرنفتی هم مسئله ای برای برطرف تحریم ها نخواهیم داشت، اما همواره شاهد این همدلی نیستیم. مثالی بزنم. در سال 97 مدیر یک مجموعه پالایشگاهی نزد من آمد و در گفت وگوی خود، افتخار می کرد که توانسته است در شرایط تحریمی، دولت و گمرک را دور بزند و از این محل میزان قابل توجهی سود را متوجه بنگاه خود کند که بنگاه او هم یک بنگاه بورسی بود. اگر این نگاه بخشی همه گیر گردد، شاهد فاجعه ای برای کشور خواهیم بود.

گفتید که رجل سیاسی در زمینه جنگ مالی اطلاع دارند، پس چرا درباره میزان و گستردگی این جنگ اظهارنظری نمی نمایند؟

برای اینکه نمی خواهند اظهارنظر نمایند. نمی توان کتمان کرد که در مواردی شاید در عمل به دولت یاری نمایند، اما در زبان کار دیگری می نمایند و همواره دولت را نقد می نمایند.

دو قوه دیگر، در رأس خود، با دولت همکاری خوبی دارند، بویژه قوه قضائیه که در موارد زیادی همراهی خوبی با دولت دارد. درباره قوه مقننه هم می توان گفت که مجلس قبل خوب بود، اما در مجلس جدید هنوز به زمان احتیاج داریم، زیرا نمایندگانی هستند که هنوز با ابعاد مسائل حاکمیتی آشنا نیستند، چون تجربه اول آنان است، تصور ذهنی دیگری از مسائل داشتند و الان دارند با مسائل به صورت عینی روبه رو می شوند. تا آنان با مسائل آشنا شوند، مقداری زمان می برد. اما بخش هایی از قوه قضائیه انصافاً بسیار خوب همکاری و کار می نمایند. تعامل ما با قوه قضائیه در این شرایط بسیار خوب بوده است.

امریکا بنادر، کشتی ها، فولاد، نفت، بانک مرکزی و سایر بانک های ما را هم تحریم نموده است. بخش خصوصی چطور؟

بخش خصوصی هم کاملاً رصد می شوند. مثلاً اخیراً شرکت ماموت که تحریم شد، یک شرکت صد درصد خصوصی است. امریکایی ها دارند فضا را بشدت محدود می نمایند. هر چیزی که احساس کند می تواند جمهوری اسلامی را تحت فشار بگذارد، از اعمال آن دریغ نمی نماید. تحلیل شخصی من این است که این فشارها تا آبان ادامه خواهد داشت.

بانیما: قدرت گرفته از سیستم مدیریت محتوای بانیما

مجله سرگرمی: مجله سرگرمی و گردشگری

bestcanadatours.com: مجری سفرهای کانادا و آمریکا | مجری مستقیم کانادا و آمریکا، کارگزار سفر به کانادا و آمریکا