برگزاری مجازی نمایشگاه کتاب یا یک سال بدون نمایشگاه؟ - مجله یک کامپیوتر

این برنامه شامگاه سه شنبه(2 اردیبهشت ماه) روی آنتن رفت.

در این گفت و گوی تلفنی، فریبزر خسروی، معاون رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران؛ نیکنام حسینی پور، مدیر عامل موسسه خانه کتاب؛ محمود آموزگار، نائب رئیس اول اتحادیه ناشران و کتاب فروشان تهران و رئیس کمیسیون حقوقی اتاق اصناف تهران؛ عادل طالبی، عضو هیات علمی سازمان مدیریت صنعتی و عضو انجمن صنفی کسب وکارهای اینترنتی و سید هادی حسینی نژاد، روزنامه نگار حوزه کتاب، حضور دارند.

وابستگی ناشران به نمایشگاه و بیم از ورشکستگی

در ابتدای این برنامه، حسینی نژاد ضمن اعلام موافقت خود با برگزاری نمایشگاه کتاب تهران به صورت مجازی، از سیاست گذاری های کلان چهار دهه این رویداد انتقاد کرد و بیان نمود: این رویداد بخش عظیمی از نقدینگی صنعت نشر را میسر می نماید و بر فراوانی صنعت نشر کتاب موثر است.

این روزنامه نگار ادامه داد: ناشرانی که از نظر اقتصادی متوسط و ضعیف محسوب می شوند؛ چه بسا بیش از 80 درصد سرمایه خود را برای فراوری و عرضه کتاب های جدید در این رویداد هزینه می نمایند. چرایی میزان بالای وابستگی صنعت نشر با حلقه های متعدد به یک رویداد و بیم ورشکستگی آن به دنبال برگزار نشدن آن، پرسش قابل تاملی است که باید مورد آسیب شناسی قرار گیرد. با برگزاری نمایشگاه مجازی موافقم.

در ادامه این بحث، طالبی به عنوان منتقد برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب تهران گفت: علاوه بر ذی نفعان شامل ناشران، نویسندگان، فعالان فرهنگی، باید جنبه کارناوالی این رویداد را در نظر بگیرم؛ حضور افرادی که نمایشگاه برای آن ها حکم فال و تماشا را دارد و بخش قابل توجهی از بازدیدنمایندگان را تشکیل می دهند. جنبه فروش بن مایه اصلی نمایشگاه کتاب تهران است و جنبه اقتصادی این رویداد از بُعد کارناوالی آن نشات می گیرد. با توصیف ناشران غیر حرفه ای به ناشرنما که در نمایشگاه حضور دارند، موافقم و البته ناشران حرفه ای هم در نمایشگاه اهداف فروش را دنبال می نمایند.

وی درباره امکان برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب تهران، اضافه نمود: نمایشگاه های بین المللی از جمله فرانکفورت و یا بولونیا ظرفیت مجازی شدن را دارند که هدف اصلی آن ها رایزنی ناشران و خرید و فروش رایت کتاب است؛ با توجه به اینکه در فضای دیجیتال تقویت ابعاد ارتباطی اولویت محسوب می گردد، برنامه های جنبی، فرهنگی و ارتباطی در نمایشگاه کتاب تهران قوی نیست و بُعد فروش به وسیله فروشگاه های الکترونیکی در حال حاضر نیز وجود دارد.

ناچاریم نمایشگاه مجازی داشته باشیم

حسینی نژاد در ادامه با بیان اینکه درحال حاضر ناچار به برگزاری مجازی نمایشگاه هستیم، اضافه نمود: دوستانی که مخالف برگزاری مجازی نمایشگاه هستند، امید وارند برگزاری فیزیکی نمایشگاه امکان پذیر باشد؛ در حالی که شیوع ویروس کرونا، همچنان ادامه خواهد داشت و از سوی دیگر گرمای تابستان، تعطیلی مراکز آموزشی و در 6 ماهه دوم نیز نزدیک شدن به نمایشگاه 1400 عوامل بازدارنده ای هستند که با وجود آن ها برگزاری فیزیکی نمایشگاه، میسر و معقول نیست.

این روزنامه نگار با طرح این پرسش که آیا ما دنبال لغو نمایشگاه هستیم یا می خواهیم نمایشگاه مجازی داشته باشیم بیان نمود: نباید مانع قرار دریافت صنعت نشر در راستا توسعه شویم. بخش فستیوالی نمایشگاه موجب شده تا این رویداد، حرفه ای برگزار نگردد؛ گویا هدف از برگزاری نمایشگاه، شوآف و نمایش است! با این حساب؛ آیا با تاکید بر برگزاری نمایشگاه فیزیکی، به دنبال ادامه این شرایط هستیم؟

حسینی نژاد اضافه نمود: نمایشگاه کتاب تهران باید ساختار مند گردد. علاوه براین؛ اینکه گفته می گردد، فروش آنلاین کتاب در این روز ها جریان دارد، باید یادآوری کنم این شکل فروش همیشه وجود داشته است؛ اما در برگزاری یک رویداد واحد به نام نمایشگاه کتاب تهران، جنبه های قابل توجهی از جمله تبلیغات در سطح ملی و یا تخصیص انواع یارانه ها را داریم.

به گفته وی، قابلیت اجرای برگزاری برنامه های جنبی نمایشگاه با توجه به فناوری های نوین و توسعه شبکه های اجتماعی وجود دارد و اگر به حضور بسیار اندک در نشست های کمیته علمی و فرهنگی نمایشگاه نقد داریم، ریزش مخاطبان چنین جلساتی در سال نخست از برگزاری مجازی آن ها، مساله ای طبیعی و پذیرفته است.

ناشرنما ها باید از صنعت نشر حذف شوند

طالبی گفت: نقد های مبتنی بر جراحی نمایشگاه دقیق است و همیشه این پرسش برای من به عنوان فعال حوزه آی تی مطرح بوده که چرا ناشران حوزه های مختلف به جای برگزاری نمایشگاه تخصصی کوشش و اصرار دارند در نمایشگاه بین المللی کتاب تهران حاضر شوند.

وی اضافه نمود: بی شک و بدون تعارف، ناشر نما ها باید از چرخه صنعت نشر حذف شوند و باید اجازه بدهیم آهسته آهسته با ایجاد بازار آزاد این ناشران خارج شوند. می دانیم ناشران حرفه ای نیز مشکل نقدینگی دارند و برای جبران نقدینگی نباید دنبال نمایشگاه کتاب باشیم، بلکه سیاست جشنواره فروش کتاب برای تامین این نقدینگی را دنبال کنیم.

مدیر نشر برآیند بیان نمود: باید توجه داشته باشیم شرایط بحرانی، ما را وادار به اتخاذ تصمیمات عجولانه نکند. می شنویم تمایل شدیدی برای برگزاری نمایشگاه در یک ماه آینده وجود دارد. آیا اگر یک سال نمایشگاه برگزار نگردد مسئله ای پیش می آید؟ آیا نمایشگاه کتاب تهران از مسابقات المپیک مهم تر است؟ و نکته مهمی که اشاره شد، چه خوب که انجمن ها، اتحادیه، مسئولان فرهنگی و اهالی فرهنگ نمایشگاه کتاب تهران را بازتعریف نمایند و امسال برای یاری به ناشران، جشنواره فروش برگزار کنیم.

حسینی نژاد در پاسخ به این اظهارات، گفت: با برگزاری عجولانه نمایشگاه مجازی موافق نیستم و یادآوری می کنم این رویداد محدودیت های نمایشگاه فیزیکی را ندارد و می توان در تابستان نیز این نمایشگاه را برگزار کرد. اما چرا تجربه برگزاری نمایشگاه فیزیکی را از دست بدهیم؟

وی درباره ایده برگزاری جشنواره فروش بیان نمود: اگر حفظ نمایشگاه فیزیکی برای دوره های آینده با هدف توجه به منافع اقتصادی ناشران مورد تاکید است، مجدد می گویم این شکل برگزاری نمایشگاه، اشکال دارد و تهدید نابودی کتاب فروشی ها یکی از مصادیق مسائل ساختاری این رویداد است. تقویت بخش نمایشگاهی و کاهش بُعد فروش باید هدف ما باشد؛ نه اینکه دنبال برگزاری یک جشنواره فروش باشیم و از سال آینده دوباره برگزاری رویداد مخرب و آسیب زای نمایشگاه کتاب تهران را کمافی السابق در دستور کار قرار دهیم.

این روزنامه نگار اضافه نمود: طراحی زیرساخت و نرم افزار برای برگزاری نمایشگاه مجازی، امکان فوق العاده ای است که امکان می دهد در سال های بعد، نمایشگاه های تخصصی مجازی هم داشته باشیم. علاوه براین؛ یارانه های حوزه نشر باید به سمت کانال های صحیح راهنمایی گردد و طرح های فصلی خانه کتاب یکی از بهترین راه های تخصیص یارانه های بخش کتاب است.

وی درباره هزینه برگزاری نمایشگاه مجازی نیز گفت: به گفته مدیر عامل موسسه خانه کتاب، امکان برگزاری نمایشگاه مجازی با 500 میلیون تا یک میلیارد تومان وجود دارد؛ در حالی که برای برگزاری نمایشگاه فیزیکی هر سال 6 تا 7 میلیارد تومان هزینه اجاره بهای مصلای می گردد. شرایط فعلی یک فرصت است که می توان از آن برای حرکت به سوی توسعه استفاده کرد.

ایده نمایشگاه مجازی خام است

آموزگار درباره برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب تهران گفت: به نظر می ر سد به ابعاد مختلف این موضوع توجه نشده است. تجربه فروش تلفنی و اینترنتی در پی شیوع ویروس کرونا حتی برای ناشران و کتاب فروشانی که به طور جدی به این کار اقدام نموده بودند، چندان موفقیت آمیز نبود. بنابراین می توان استدلال کرد، نمایشگاه مجازی کتاب ایده خامی است و گویا وظیفه، پُر کردن یک خلاء دنبال می گردد.

آموزگار، درباره اصلاح ساختار نمایشگاه بین المللی کتاب تهران در امسال و توجه به ایده نمایشگاه مجازی بیان نمود: وقفه در نمایشگاه کتاب تهران خلاء اقتصادی قابل توجهی برای فعالان این حوزه ایجاد نموده است. نمایشگاه کتاب تهران، نقطه کلیدی فعالیت اقتصادی همه حلقه های نشر محسوب می گردد.

نائب رئیس اتحادیه ناشران و کتاب فروشان تهران اظهار کرد: با اشاره به تاثیر اساسی نمایشگاه کتاب تهران بر تامین نقدینگی ناشران آماده برای حضور در نمایشگاه کتاب گفت: به نظر می رسد اظهار نظر های سرسری و عجولانه ای مطرح می گردد مبنی براینکه بودجه نمایشگاه صرف خرید کتاب از ناشران گردد. دغدغه اصلی ناشران، سرانجام نقدینگی است؛ این بودجه برای فراوری کتاب های جدید برای عرضه در نمایشگاه صرف شد و نمایشگاه نقش موثری برای تامین نقدینگی دارد.

مدیر نشر کتاب آمه اضافه نمود: توجه داشته باشیم که جزئیات دقیق در این اظهار نظر ها (درباره برگزاری رویدادهای مجازی) دیده نمی گردد؛ در حالی که اگر بودجه ای وجود دارد، باید در راستای هزینه گردد که همه حلقه های نشر منتفع شوند؛ از جمله در طرح های فصلی موسسه خانه کتاب که کتاب فروشان، مخاطبان، موزعان و ناشران در این طرح ها دیده می شوند. نمی دانم چرا به این موضوع توجه نمی گردد!

آموزگار درباره برگزاری جشنواره فروش آنلاین کتاب همراه با تخفیف ادامه داد: پیش بینی تخفیف برای فروش کتاب به بدنه صنعت نشر آسیب وارد می نماید و با شکل گیری جریان فروش به این شیوه مخالفم. مادامی که یارانه برای حوزه کتاب وجود دارد استفاده از آن ها در طرح های فصلی با وجود همه نواقصی که دارد راه چاره مناسب تری است و ضمن برطرف خلاء موجود زمینه ساز ایجاد شور در جامعه، اعم از ناشران و مخاطبان است.

وی گفت: تهدید کرونا که یکی از آثار آن صدمه به کسب و کار ها از جمله صنعت نشر است را می توان به عنوان یک فرصت دید. باید مجموعه تجارب را به کار بگیریم. فکر می کنم، طرح های فصلی یکی از کم مساله ترین و کم حاشیه ترین طرح حوزه کتاب است که امکانات را منصفانه تر در اختیار همه قرار می دهد.

باید براساس شرایط روز تصمیم گیری کنیم

حسینی پور با بیان اینکه 32 دوره نمایشگاه کتاب تهران افت و خیز های فراوانی را تجربه نموده است، گفت: باید براساس شرایط روز، تصمیم گیری کنیم، با توجه به شیوع ویروس کرونا می توان به شکل دیگری از نمایشگاه هم فکر کرد و حتما این شیوه ها نیازمند تامین زیرساخت است. ایده برگزاری نمایشگاه مجازی را به عمد در فضای رسانه ای طرح کردم تا از سوی فعالان حوزه نشر نقد و آنالیز گردد. شاهدیم بسیاری از نهاد های فرهنگی در شرایط کرونایی برای برگزاری نشست های مختلف به قابلیت های فضای مجازی توجه نموده اند؛ بنابراین نباید نمایشگاه بین المللی را از جریان های جدید جدا بدانیم. کنار نمایشگاه فیزیکی نمایشگاه مجازی را می توان حتی در خارج از شرایط کرونایی برگزار کرد.

حسینی پور، در پاسخ به این پرسش که آیا نمایشگاه مجازی کتاب به نفع چند ناشر خاص نخواهد بود؟ بیان نمود: با توجه به دیدگاه کارشناسان حوزه بهداشت و سلامت، باید با ویروس کرونا همزیستی داشته باشیم بنابراین نمی توانیم معطل رفتن این ویروس بمانیم. آیا نمی توان به شیوه های نوین فکر کرد؟ ایده برگزاری نمایشگاه مجازی را کارشناسان آنالیز نمایند. باید توجه داشته باشیم یکی از مزیت های نمایشگاه مجازی برطرف محدودیت ها از جمله محدودیت مکان و یا تعداد مشارکت ناشران است. طراحی سه بعدی فضای مصلا، تعیین نام کاربری برای هر ناشر به عنوان مدیر غرفه و همراهی شرکت پست و دیگر نهاد ها در جریان ایده نمایشگاه مجازی مطرح شده است.

عجولانه رفتار نخواهیم کرد

مدیر عامل موسسه خانه کتاب درباره امکان اجرای ایده نمایشگاه مجازی کتاب، اضافه نمود: یادآور می شوم دانشمندان ایرانی در حوزه علوم دانش بنیان از جمله هوش مصنوعی حرف هایی برای گفتن دارند و می توانیم بخشی از بودجه میلیاردی نمایشگاه کتاب را برای اجرای این ایده هزینه کنیم. با توجه به این ظرفیت ها به برگزاری نمایشگاه مجازی امید وارم؛ علاوه براین طرح های فصلی با زیرساخت حداقلی در موسسه خانه کتاب شکل گرفت و می بینیم که گسترده شد.

حسینی پور در پاسخ به نقد کارشناسان به برگزاری عجولانه ایده نمایشگاه مجازی بیان نمود: در گفت و گو با رسانه های مختلف به ضرورت هماهنگی با نهاد های مختلف از جمله وزارت ارتباطات، اپراتور های تلفن همراه و شرکت پست اشاره و بر زمان 45 روزه برای شکل گیری این هماهنگی تاکید داشته ام. بنابراین من هم با رفتار عجولانه در این زمینه موافق نیستم.

وی اضافه نمود: دنبال برگزاری طرح های فصلی به صورت مجازی هستیم و نخستین طرح بهارانه را همزمان با ماه مبارک رمضان تجربه خواهیم کرد.

نمایشگاه کتاب تهران در دنیا بی نظیر است

خسروی، درباره امکان برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب تهران گفت: نمایشگاه بین المللی کتاب تهران در سطح دنیا یکتا است. این رویداد دارای دو منظر نخست دیدار سالانه و معرفی کتاب های جدید است. با برگزاری رویداد به صورت مجازی، فقط دومین منظر تحقق پیدا می نماید و حضور تعداد قابل توجه بازدید نمایندگان را از دست می دهیم. به نظر می رسد به واسطه شیوع ویروس کرونا ناخواسته به 40 سال بعد پرتاب شدیم. جامعه صنعت نشر نیز در حال تجربه این شرایط است. امید وارم تا یکی دو ماه دیگر شاهد از بین رفتن ویروس کرونا باشیم اما تجربه شرایط دو ماه گذشته بسیار گران سنگ است.

وی درباره جبران خسارت ناشران آماده برای حضور در نمایشگاه کتاب تهران در پی شیوع ویروس کرونا با برگزاری نمایشگاه مجازی ادامه داد: فکر نمی کنم اجرای این ایده در جبران خسارت ها موثر باشد؛ البته باید توجه داشته باشیم متمایل شدن به صورت های دیگر فراوری کتاب لازم است؛ به عنوان مثال کتابخانه های عمومی با ناشران مختلف برای خریداری کتاب ها وارد مذاکره گردد که راه چاره مناسبی برای جبران خسارت ها است. این روش در دنیا تجربه شده است و معتقدم لاجرم به این سمت حرکت کنیم.

کتابخانه های عمومی از ناشران کتاب بخرند

معاون کتابخانه ملی بیان نمود: ایجاد شبکه های مجازی برای فروش کتاب تا حدودی می تواند در جبران خسارت ناشران موثر باشد اما چندان در برطرف مسائل اساسی آن ها موثر نخواهد بود؛ بلکه توزیع کنترل شده و محدود کتاب از شبکه های اینترنتی با مبلغ مناسب به همت انجمن های مردم نهاد که در دنیا تجربه شده نقش موثر تری خواهد داشت.

آژانس مسافرتی: دور زمین | سفر به دور زمین هیچوقت اینقدر آسون نبوده! تور ارزان، تور لحظه آخری، اروپا، تور تایلند، تور مالزی، تور دبی، تور ترکیه

مجله سامی: مجله سامی، وبلاگ نقد و بررسی کالاها و اخبار تولیدات صنایع