بیوگرافی احمد شاملو؛ شاعر عظیم معاصر - مجله یک کامپیوتر

خبرنگاران | سرویس چهره ها - شاملو درباره خودش می گوید: آثار من؛ خود، بیوگرافی کامل است. من به این حقیقت معتقدم که شعر، برداشت هایی از زندگی نیست، بلکه یکسره خود زندگی است. شعر های شاملو را تا چه حد خوانده و دوست دارید و از او و زندگی شاعرانه اش چقدر می دانید؟ برای آشنایی بیشتر با شاملو؛ شاعر عظیم و تاثیر گذار معاصر با ما همراه باشید.

بیوگرافی احمد شاملو

احمد شاملو در 21 آذرماه سال 1304 در تهران متولد شد. او دومین فرزند از شش فرزند خانواده بود. پدر خانواده ارتشی بود و به خاطر ماموریت های او، به شهر های مختلفی نقل مکان می کردند. شاملو در این نقل مکان ها به فرهنگ عامه علاقمند می شود و شیوه مراجعه به فرهنگ آنندراج را از پدرعظیم مادری خود (میرزا شریف خان) می آموزد و ضبط کلمات و اصطلاحات عامیانه را کم و بیش از همان زمان شروع می نماید. همچنین او در نوجوانی آموختن زبان فرانسوی را نیز شروع می نماید. همین امر او را با شعر سپید فرانسوی یا شعر منثور آشنا می نماید که موجب تحول عمیقی در شاعری او و سپس در شعر فارسی می شود.

شاملو در جوانی به فعالیت های سیاسی رو می آورد و در سال 1322 در هجده سالگی دستگیر می شود و نزدیک به دو سال زندانی می شود. پس از آزادی تحصیلات چهارم دبیرستان را ادامه می دهد، اما با به قدرت رسیدن پیشه وری و جبهه دموکرات آذربایجان اتفاقی می افتد تا او به تهران بازشود و برای همواره ترک تحصیل کند؛ در آن سال احمد شاملو به همراه پدرش دستگیر می شود و به مدت دو ساعت جلوی جوخه اعدام قرار می گیرند تا از مقام های بالا کسب تکلیف نمایند. شاملو با حزب توده و مرتضی کیوان آشنا می شود و در سال 1332 تا 1333 نیز به مدت یک سال زندانی می شود. همان سالی که مرتضی کیوان به جوخه اعدام سپرده می شود و شاملو بعدا یکی از زیباترین شعر های خود را در سوگ او و توصیف آن سال می گوید:

سالِ بد

سالِ باد

سالِ اشک

سالِ شک

سالِ روز های دراز و استقامت های کم

سالِ درد

سالِ عزا

سالِ اشکِ پوری

سالِ خونِ مرتضا...

شاملو بعد ها از حزب توده اعلام برائت می نماید. در سال های قبل از انقلاب اسلامی به عنوان اعتراض به سیاست های دولت ایران، کشور را ترک و به امریکا سفر می نماید اما پس از انقلاب به ایران باز می شود. پیش از این نیز او چندین سفر خارجی برای سخنرانی و شعرخوانی به آمریکا و ایتالیا داشته و قبلا برای درمان و عمل جراحی آرتروز گردن نیز به پاریس رفته بود. سفر های خارجی او برای سخنرانی و شرکت در سمینار ها ادامه می یابد، اما خاتمه در سال 1370 پس از سه سال دوری از وطن به ایران باز می شود و دیگر تا آخر عمر کشورش را ترک نمی نماید. شاملو غیر از شعر، آثار تحقیقی و ترجمه هایی نیز از خود به جا می گذارد. همچنین او در زمینه ادبیات عامیانه (فولکلور) نیز فعالیت های ارزشمندی نموده است.

بیشتر بخوانید: متن کامل کتاب خروس زری پیرهن پری شاملو

سال های خاتمهی عمر شاملو به سختی و در انزوا گذشت. در سال 1376 که بیماری دیابت اش شدت می گیرد مجبور به قطع پای راست از زانو می شود و پس از آن روز های دردناکی را می گذراند.

احمد شاملو دوم مرداد 1379 در خانه خود در دهکده فردیس کرج درگذشت. پیکر او در روز پنج شنبه 6 مرداد از مقابل بیمارستان ایرانمهر و با حضور ده ها هزار نفر از علاقه مندان او تشییع و در امامزاده طاهر کرج به خاک سپرده شد. مزار این شاعر همچنان میعادگاه بسیاری از شعردوستان و علاقه مندان اوست.

شاملو در روزهای بیماری

فرایند شاعری احمد شاملو

شاملو در سال 1325 بخشی از شعر ناقوسنیما یوشیج را می خواند و برداشتش از شعر دگرگون می شود. در همان سال نیما را دیدار می نماید و از آن پس یکی از شاگردان پر و پا قرص او می شود. مجموعه های اولین شاملو در قالب نیمایی است. اما شاملو پس از آشنایی با شعر شاعران انقلابی در دنیا همچون پل الوار و لویی آراگون فرانسوی، لورکا اسپانیایی و مایاکوفسکی روسی تحت تاثیر قرار می گیرد و با شعر منثور یا بی وزن روبرو می شود. شعر های مجموعه هوای تازه او تلاشی برای فاصله دریافت از سبک نیمایی محسوب می شود. در واقع شاملو نخستین بار در شعر تا شکوفهٔ سرخ یک پیراهن که در سال 1329 با نام شعر سفید غفران منتشر شد رسما وزن را رها کرد و به صورت پیشرو، سبک نویی را در شعر معاصر فارسی بینان نهاد که امروزه با عنوان شعر شاملویی، شعر سپید و شعر منثور از آن نام برده می شود و یکی از رایج ترین قالب های شعر فارسی است.

شاملو درباره شعر بی وزن می گوید: امروز خواننده شعر می داند که وجه امتیاز شعر از ادبیات، تنها و تنها منطق شاعرانه است، نه وزن و قافیه و صنعت های کلامی.

دکتر شفیعی کدکنی درباره تاثیر شاملو بر شعر فارسی می گوید: اگر شعر امروز فارسی می تواند در کنار شعر های رایج در ادبیات معاصر دنیا از حضور خود شرمگین نباشد، به برکت تأثیرپذیری های خلاق نسل شاملو و شخص شاملو از شعر فرنگی است.

همچنین ضیاء موحد (شاعر و استاد فلسفه) معتقد است امروزه تأثیر شعر شاملو بر شعر معاصر ایران از تأثیر شعر نیما بیشتر مشهود است.

شعر شاملو با وجود اینکه فاقد وزن عروضی است؛ سرشار از قافیه ها و موسیقی درونی است. زبان او تلفیقی از سادگی و پیچیدگی است و او با هنرمندی واژگان کلاسیک و ادیبانه را در کنار واژگان معمول و عامیانه می نشاند و زبانی منحصر به فرد ایجاد می نماید. ترکیب سازی و تصاویر و تعابیر بکر و تازه از ویژگی های دیگر شعر شاملوست. شعر هایی که سراسر بر محور انسان گرایی و عشق و آزادی و حماسه می چرخد.

از چپ به راست: مرتضی کیوان، احمد شاملو، نیما یوشیج، سیاوش کسرایی، هوشنگ ابتهاج

ازدواج و همسران شاملو

شاملو در سال 1326 در سن بیست و دو سالگی با اشرف الملوک اسلامیه ازدواج کرد. هر چهار فرزند او، (سیاوش، سامان، سیروس و ساقی) حاصل این ازدواج هستند. این ازدواج دیری نمی پاید که به جدایی می انجامد. شاملو پس از یک دهه در سال 1336 با طوسی حائری ازدواج می نماید. دومین ازدواج شاملو نیز ، همچون نخستین ازدواج، مدت زیادی دوام نمی آورد و چهار سال بعد در 1340 از همسر دوم خود نیز جدا می شود. اما آشنایی و ازدواج شاملو با آیدا سرکیسیان در سال 1343 ، تحول عمیقی در او و شعرها و زندگی اش ایجاد می نماید. شاملو تا خاتمه عمر خود، عاشقانه در کنار آیدا به سر می برد.

شاملو و آیدا در روزگار کهنسالی

عشق آیدا و شاملو

شاملو در چهاردهم فروردین سال 1341 با آیدا سرکیسیان آشنا می شود. این آشنایی تاثیر عمیقی بر زندگی او دارد و نقطه عطفی در زندگی او به شمار می رود. از این پس شاملو در فزونی کامل آفرینش هنری به سر می برد و دوره جدیدی از فعالیت های ادبی او شروع می شود. آیدا و شاملو در فروردین 1343 ازدواج و تا آخر عمر در کنار یکدیگر زندگی کردند. شاملو در همین سال دو مجموعه شعر به نامهای آیدا در آینه و لحظه ها و همواره را منتشر کرد و سال بعد نیز مجموعه ای به نام آیدا، درخت و خنجر و خاطره منتشر گشت که سرشار از شعرهای بکر عاشقانه است.

بیشتر بخوانید: عاشقانه های شاملو 2 (آیدا و اشعار عاشقانه)

فرزندان شاملو و اختلاف با آیدا بر سر میراث

با وجود نظر آیدا همسر سوم شاملو، مبنی بر دست نخورده ماندن ترکیب خانه شاملو و تبدیل آن به موزه شاعر ملی ایران، فرزند عظیم شاعر (سیاوش) با استخدام سه کارشناس حقوقی، میراث شاملو از جمله کتابخانه، دستخط های شاعر و اثاثیه منزل او را قیمت گذاری کرد تا با پرداخت سهم آیدا، بقیه این اموال را تصاحب کند! فرزند دوم شاملو (سیروس شاملو) نیز مدتی در وبلاگ شخصی اش سخنانی بر علیه پدرش می نوشت و او را آدمی دمدمی مزاج و مالیخولیایی می دانست که بسیاری از نظراتش در خصوص شاعران دیگر با نظر واقعی او مطابقت نداشته و صرفا چاپلوسی بوده است. او همچنین به انتقاد و گاهی توهین به آیدا همسر شاملو نیز پرداخته بود.

خانه احمد شاملو در دهکده فردیس کرج، خاتمه در سال 1395 ثبت ملی شد و در حال حاضر به عنوان موزه و با نام بنیاد الف. بامداد فعالیت می نماید.

فرزند شاملو و آیدا سرکیسیان

کتاب یادنامه احمد شاملو (من بامدادم خاتمه)

کتاب من بامدادم خاتمه (یادنامۀ احمد شاملو) به تلاش سعید پورعظیمی با هدف شناخت اوج و فرودِ شعر و اندیشه و شخصیت این شاعر منتشر شده است. سعید پورعظیمی درباره این کتاب با اشاره به اینکه بعضی منتقدان با دشمنی و کینه درباره شاعری نظر می دهند و یا از او بت می سازند گفته است که سعی نموده نگاهی منطقی و بدون حب و بغض داشته باشد و اظهار داشته: هدف من این بود که اوج و فرودِ شعر و اندیشه و شخصیت شاملو را در این کتاب ببینیم. در این کتاب به تفصیل دربارۀ زندگی و شخصیت و شعرها و ترجمه ها و کتاب کوچه و داستان ها و روزنامه نگاریِ او و حتی سخنرانی پُرسر و صدایش در برکلی آمریکا سخن گفته شده است.همچنین این کتاب شامل اسناد و عکس های دیده نشده ای از زندگی شاملوست. کتاب یادنامه شاملو در انتشارات هرمس به چاپ رسیده است.

کتاب گفت وگو با آیدا درباره شاملو (بام بلند همچراغی)

بام بلند هم چراغی گفت وگوی آیدا سرکیسیان، همسر احمد شاملو، با سعید پورعظیمی است که در سال 1396 از سوی انتشارات هرمس منتشر شده است. پس از تبادل نظر های آیدا درباره شاملو در خاتمه این کتاب نیز پیوست هایی از جمله (یادداشت هایی از یداله رؤیایی و احمد کریمی حکاک، شش نامۀ منتشرنشده از شاملو به دوستانش، متن سخنرانی شاملو در کنفرانس مشترک دانشگاه پرینستون و انجمن قلم آمریکا، گزارش هیئت ژوریِ جایزۀ واژۀ آزاد و وصیتنامۀ شاملو دربارۀ سرپرستی و حق التألیف آثارش، همچنین یادداشت ها و توضیحات منتشرنشدۀ شاملو بر هفت شعر و یک دفتر شعرش) قرار گرفته که برای اولین بار در این کتاب منتشر شده اند.

یک نمونه از اشعار شاملو

شعرهای شاملو سرشار از مفاهیم انسانی از جمله عشق و آزادی است. انتخاب شعری زیبا از میان انبوه شعرهای بی نظیر او کار آسانی نیست. با این وجود شعری از مجموعه دشنه در دیس او با نام ترانۀ عظیم ترین آرزو را با هم می خوانیم.

آه اگر آزادی سرودی می خواند

کوچک

همچون گلوگاهِ پرنده ای

هیچ کجا دیواری فروریخته بر جای نمی ماند.

❆❆❆❆❆❆❆

سالیانِ بسیار نمی بایست

دریافتن را

که هر ویرانه نشانی از غیابِ انسانی ست

که حضورِ انسان

آبادانی ست.

❆❆❆❆❆❆❆

- همچون زخمی

همه عمر

خونابه چکنده

همچون زخمی

همه عمر

به دردی خشک تپنده.

به نعره ای

چشم بر دنیا گشوده

به نفرتی

از خود شونده -

❆❆❆❆❆❆❆

غیابِ عظیم چنین بود

سرگذشتِ ویرانه چنین بود.

❆❆❆❆❆❆❆

آه اگر آزادی سرودی می خواند

کوچک

کوچک تر حتی

از گلوگاهِ یکی پرنده!

آثار احمد شاملو

دفترهای شعر

تمام دفتر شعرهای شاملو در کتاب مجموعه اشعار شاملو انتشارات نگاه گردآوری و منتشر شده است. همچنین ترجمه هایش از اشعار شاعران دنیا، نمایشنامه ها و ترجمه قصه ها و داستان های کوتاه را انتشارات نگاه به صورت چند جلدی منتشر نموده است.

• آهنگ های فراموش شده
• قطع نامه (مجموعه شعر)
• باغ آینه
• لحظه ها و همواره
• آیدا در آینه
• آیدا، درخت و خنجر و خاطره
• ققنوس در باران
• مرثیه های خاک
• شکفتن در مه
• ابراهیم در آتش
• دشنه در دیس
• ترانه های کوچک غربت
• مدایح بی صله
• در آستانه
• حدیث بی قراری ماهان

ترجمه ها

• نایب اول
• لئون مورنِ کشیش
• زنگار (خزه)
• پابرهنه ها
• دن آرام
• افسانه های هفتاد و دو ملت
• دماغ، سه قصه و یک نمایش نامه
• افسانه های کوچک چینی
• زهرخند
• سربازی از دوران سپری شده
• مرگ کسب و کار من است
• عیسایی دیگر، یهودایی دیگر
• شازده کوچولو
• دست به دست
• پسران مردی که قلبش از سنگ بود
• بگذار سخن بگویم
• برزخ
• قصه های بابام
• جزیره
• 81490

فیلمنامه ها

• اول هیکل
• دختر کوهستان
• بن بست
• داغ ننگ
• همه سر حریف
• فرار از حقیقت
• بی عشق هرگز

تحقیق ها و تصحیح ها

• کتاب کوچه (دایرةالمعارف فرهنگ عامیانه مردم ایران در چندین جلد)
• حافظ شیراز به روایت احمد شاملو (روایتی از دیوان حافظ در نگاه شاملو) [این کتاب مورد انتقاد حافظ پژوهانی چون بهاءالدین خرمشاهی و بعضی دیگر قرار گرفته است.]
• افسانه های هفت گنبد به روایت احمد شاملو
• ترانه ها (رباعیات ابوسعید ابوالخیر، عمر خیام و بابا طاهر) (تصحیح)
• هایکو، شعر ژاپنی (کتابی تحقیقی درباره نوعی از شعرهای ژاپنی به نام هایکو)

سخنرانی شاملو در دانشگاه برکلی

جوایز و افتخارات احمد شاملو

• 1351 جایزهٔ فروغ فرخزاد
• 1369 جایزهٔ Free Expression سازمان حقوق بشر نیویورک Human Rights Watch
• 1378 جایزهٔ استیگ داگرمن
• 1379 جایزهٔ واژه آزاد (هلند)

bestcanadatours.com: مجری سفرهای کانادا و آمریکا | مجری مستقیم کانادا و آمریکا، کارگزار سفر به کانادا و آمریکا

منبع: setare.com