مانور سلبریتی ها در وادی ادبیات - مجله یک کامپیوتر

به گزارش خبرنگاران، روزنامه شهروند نوشت: درست در روزهایی که شعرهای بهاره رهنما و لیلا اوتادی با هشتگ های غیر جدی در فضای مجازی دست به دست می شد، گفته شد که شیلا خداداد هم با کتابی که ترجمه نموده، به دنیای ادبیات وارد شده است. یک همزمانی نگران نماینده. از این رو که می توانست نام این مترجم را نیز در کنار بقیه سلبریتی های عشق شهرتی که سرکی هم در وادی ادبیات کشیده اند، قرار دهد. اما...

کتاب شیلا

شیلا خداداد درباره کتاب بعضی رازها را نباید نگه داشت که با ترجمه او روانه بازار کتاب شد، می گوید: این کتاب نوشته یک خانم روانشناس است به نام جینین ساندرز. کتابی درباره کودک آزاری که بزرگترها باید برای بچه ها بخوانند و آنها را با این مقوله آشنا نمایند.

شیلا خداداد درباره دغدغه ای که او را واداشته تا دست به ترجمه این کتاب بزند، ساعاتی پیش از این که در مراسم رونمایی کتاب این جملات را تکرار کند، به شهروند می گوید: من یک مادر هستم و بنابراین خیلی دلم می خواست به موضوع کودک آزاری وارد شوم تا همان طور که به فرزندان خودم این مهارت ها را یاد می دهم، برای خانواده های دیگر هم این اتفاق بیفتد و بچه های بقیه هم بدانند که نباید به کسی اجازه دهند از یک حد مشخصی به آنها نزدیک تر گردد. متاسفانه کودک آزاری رو به رشد است و در این کتاب آموزش داده می گردد که والدین از صحبت درباره این مقوله با بچه ها خودداری ننمایند.

شیلا خداداد پیش از این کتاب، در حوزه کتاب کودک آثار دیگری را نیز ترجمه نموده است؛ آثاری چون من و مهارت های زندگی و من و مهارت های فردا. خودش می گوید: پیش از این، سه مجموعه دیگر را هم در حوزه کتاب کودک ترجمه نموده ام که درباره مقابله با ترس، مقابله با خجالت و مسائلی از این دست برای بچه ها زیر 6 سال بود.

وقتی پای کتاب های ترجمه وسط می آید، نخستین پرسشی که پیش می آید، این است که آیا این کتاب روند مرسوم دریافت رایت ترجمه را طی نموده یا نه که شیلا خداداد اطمینان می دهد که این اتفاق افتاده است: حق ترجمه و حق انتشار بعضی رازها را نباید نگه داشت به صورت قانونی از نویسنده اخذ شده و البته با صحبتی که با خود نویسنده داشتم، قرار شده ایشان سایر کتاب های خودش را هم برای ترجمه بفرستد.

ویار ادبی!

مخاطبانی که این روزها عادت نموده بودند به بهانه آنگاه که او می آمد/ با شعرها و با معجزه هایش/ ایمانم را حفظ می چسبیدم بهاره رهنما و من تو بوده ام/ تو تو بوده ای/ ما تو بوده ایم لیلا اوتادی کاربران فضای مجازی را میهمان انواع و اقسام طعنه ها و کنایه ها درباره سلبریتی های همه کاره نمایند، وقتی خبر آمد که شیلا خداداد هم قرار است کتابش را رونمایی کند، او را نیز با همان چوب راندند و در راسته سلبریتی هایی قرار دادند که ویار ادبی گرفته اند و هوس ادیب شدن به سرشان زده است. اما آنهایی که به مراسم رونمایی کتاب شیلا خداداد رفته بودند و پای صحبت های او نشستند، تقریبا همگی در این موضوع هم عقیده اند که این بازیگر در قیاس با دیگر سلبریتی های ورود نموده به وادی ادبیات نگاه جدی تری به این مقوله دارد؛ یک جور دغدغه محترم که این را هم در نوع انتخاب کتاب توسط او می توان دید و هم در پیگیری راهی که مربوط به امروز و دیروز نیست و شیلا خداداد را چند سالی می گردد به این جهت کشانده است. مثل اغلب سلبریتی هایی که به جای انتشار اشعارشان روی به ترجمه آورده اند.

خود شیلا خداداد با اشاره به این که ادعایی در زمینه ترجمه ندارم، چون درس مترجمی نخوانده ام این موضوع را که او از شهرت خودش برای فعالیت در زمینه کتاب استفاده نموده است، رد نمی نماید: طبیعی است که از شهرت خودم برای این کار استفاده کنم و البته ایرادی هم در این کار نمی بینم. می بینیم که بعضی از همکاران کالاهای گوناگونی را تبلیغ می نمایند و کسی هم اعتراضی به این کارشان ندارد. حالا اما من یا نیکی کریمی یا ترانه علیدوستی اگر بیاییم و از اسم خودمان برای فرهنگسازی کتاب خواندن و یاری به خانواده ها بهره ببریم و یاری کنیم خانواده ها برای بچه هاشان یا خودشان کتاب بخوانند، باید به این کار اعتراض گردد؟ نه، این فرهنگ سازی است و من ابایی ندارم اگر شهرت من پشتوانه این موضوع باشد.

شیلا خداداد درباره اتهام بی سوادی به سلبریتی ها هم پاسخ دارد: ادعایی در زمینه ترجمه ندارم اما تا حدی به زبان انگلیسی تسلط دارم و وقتی دیدم که زمان خواندن کتاب های انگلیسی برای کودکم به راحتی برایش ترجمه می کنم، فکر کردم که چرا کتاب های بچه ها را ترجمه نکنم؟ به هر حال ترجمه کتاب یعنی سواد انگلیسی، دایره لغات بالا و ذوق ادبی و بنابراین رفتم سراغ تحقیق و مطالعه درباره کتاب و روانشناسی کودک.

چرا کتاب های فست فودی؟!

شهرام دنیاگیری، مدیر نشر چترنگ: ما نمی توانیم درباره این مسأله حکم کلی بدهیم که ناشران کتاب های بازیگران را چاپ نمایند یا ننمایند اما این که جامعه از این آثار استقبال می نماید، بحث دیگری است. در حقیقت وقتی یک بازیگر یا چهره هنری رمانی می نویسد یا کتاب شعری منتشر می نماید، بسیار در جامعه مورد استقبال قرار می گیرد و صف های طولانی برای خرید کتابش تشکیل می گردد. در واقع وقتی مخاطب هست خیلی از ناشران هم به دنبال انتشار این کتاب ها می روند. به نظرم اگر نویسندگان و چهره هایی داشتیم که این خلأ را پر می کردند، دیگر شاهد چاپ چنین آثاری نبودیم. اما کم کاری نویسندگان چهره و توانا، شرایط سخت ارشاد برای بعضی از نویسندگان باسابقه و قدیمی، مخاطبانی که حال و حوصله متون عمیق و جدی را ندارند و مواردی از این دست باعث می گردد که ناشر سراغ چاپ کتاب های فست فودی برود.

سلبریتی های ادبیاتی!

شیلا خداداد، ترانه علیدوستی، نیکی کریمی، بهاره رهنما و لیلا اوتادی (که تا اینجای گزارش نامشان آمده) تنها بازیگرانی نیستند که به حوزه ادبیات وارد شده اند. البته سه نام اول ازجمله معتبرهای این حوزه هستند و کارنامه شان مبین نگاه جدی آنها در حوزه ترجمه است. در واقع تنها کسی که می توان از میان بازیگران به مترجمانی چون ترانه، نیکی و شیلا اضافه نمود، رامین ناصرنصیر است که چند ترجمه خوب از آثاری قابل تامل از او منتشر شده، اما حواشی اتفاق افتاده در زمان انتشار و اتهام سرقت ادبی باعث شده تا کمی با احتیاط به کارنامه اش در این زمینه نگاه گردد. در زمینه داستان می توان گفت پیروز ترین و تثبیت شده ترین بازیگر در این حیطه مرجان شیرمحمدی است که با نخستین مجموعه داستانش بعد از آن شب نگاه ها را متوجه خود کرد و بعد از آن هم چهار کتاب دیگر ازجمله پرویز، شهدخت...، خانه لهستانی ها و یک جای امن از او منتشر شده است. در زمینه شعر و ترانه هم این عنوان متعلق است به اندیشه فولادوند که سال های سال است به شکل جدی شعر و ترانه می گوید و انتشار کارهایش هم همواره قرین با پیروزیت بوده است. صابر ابر، مژده لواسانی، بهنوش بختیاری، الهام پاوه نژاد، افسانه بایگان و امیر آقایی دیگر چهره هایی هستند که در زمینه شعر یا داستان طبع آزمایی نموده اند. جالب این که گروه ماکان بند هم در کنسرت خود در اواخر اردیبهشت سال جاری اعلام کردند قرار است به زودی کتابی را به قلم خود منتشر نمایند! کتاب هایی که اگرچه مخاطبان به خصوص در روزهای برگزاری نمایشگاه کتاب، با استقبال شان این عرصه را به حوزه ای سودآور بدل نموده اند اما از آن جایی که اغلب از بار ادبی و هنری بهره مند نیستند، منتقدان ادبی آنها را لایق نقدشدن نمی بینند؛ چنان که صابر قدیمی یکی از شاعران مطرح کشور درباره شان می گوید: اکثر کتاب های شعر سلبریتی ها شوخی های ادبی هستند که تنها سلیقه و ذائقه مردم را کاهش می دهند.

بازیگران قلم به دست

یاسر نوروزی - شاید اواخر دهه هشتاد بود که حضور سلبریتی ها در عرصه ادبیات و کتاب پررنگ شد. آن موقع هنوز فضای مجازی به این شکل گسترش پیدا ننموده بود و نوشتن، نویسندگی و تألیف همچنان با اندیشه ورزی و تفکر همراهی داشت. بگذریم از این که در چند سال اخیر این مرزها هم برداشته شده و نوشتن به قدری قابل دسترس شده که دیگر در سیطره گروه یا جریان خاصی نیست. با این حال اما هنوز تفاخر به انتشار کتاب بین چهره های مدیوم های دیگر هنری وجود دارد؛ به خصوص چهره های عرصه بازیگری که اغلب آنها همواره از سوی جریان های تفکر در ایران به بی مایگی، ناآگاهی، بی دانشی و حضور به اصطلاح پاپ کورنی در هنر متهم بودند. برای همین هم کم کم از همان دهه بود که بازیگران بیشتری اقدام به چاپ کتاب کردند. البته طبیعتا تمام بازیگران یا چهره های عرصه های دیگر هنری را نمی گردد به یک چوب راند؛ چون در بین آنها آثار قابل تأملی هم منتشر شد. در نگاهی کوتاه به این آثار باید گفت که مرجان شیرمحمدی (بازیگر و طراح صحنه) پیش از اینها در حوزه ادبیات فعالیت داشت و برای مجموعه بعد از آن شب در سال 80، برگزیده جایزه هوشنگ گلشیری شد. چند سال بعد بازیگران بیشتری با سودای ورود به این عرصه دست به قلم شدند و مجموعه داستان و رمان و اشعار زیادی را زیر چاپ بردند. اگر بخواهیم نگاهی کوتاه به این آثار داشته باشیم در حوزه تألیف، مجموعه داستان بهاره رهنما (چهار چهارشنبه و یک کلاه گیس) و فلامک جنیدی (جایی به نام تاماسکو) جزو آثار قابل قبول در این حوزه بودند. جنیدی البته به شکلی جدی تر در این حوزه فعالیت خود را ادامه داد و بعدها رمان چرک را هم منتشر کرد. رضا کیانیان هم که پیش تر تألیفات جدی تری در حوزه بازیگری داشت، در کتاب این مردم نازنین به داستانک هایی کوتاه درباره خاطراتش با مردم پرداخت که ارزش داستانی چندانی نداشت. البته این تمام ماجرا نبود. آثار کم ارزشی هم در این حوزه منتشر شدند که ازجمله آنها می توان به کتاب بهنوش بختیاری (کلاغ های قیطریه) اشاره نمود. در حوزه شعر اما غیر از کتاب های شعر اندیشه فولادوند، شاید مابقی اشعار را نتوان جزو آثار قابل آنالیز دانست؛ کتاب هایی مثل دفتر شعر لیلا اوتادی، افسانه بایگان، بهاره رهنما و.... دفتر شعر هیلدا تهرانی (خواب های ندیده) هم که به واسطه شهرت خواهرش هدیه تهرانی چاپ شده بود، چندان دیده نشد اما دست کم ایده هایی برای عرضه داشت. در حوزه ترجمه اما به نظر ماجرا جدی تر بود. دست کم چهره مربوطه باید به یک زبان آشنایی داشته باشد تا دست به ترجمه ببرد. مهمترین ترجمه ها در این حوزه متعلق بودند به ترجمه های نیکی کریمی و ترانه علیدوستی. هر چند که ترجمه های رامین ناصر نصیر هم از اشعار دنیا با حاشیه هایی همراه شد و در نهایت نمی توان حکم قطعی داد که واقعا ترجمه ها کپی کاری بود یا کار خود مترجم. کتاب هایی هم خارج از این حوزه ها به عنوان نوشته های اینستاگرامی و اینترنتی منتشر شدند که ارزش چندانی ندارند؛ ازجمله کتاب صابر ابر با عنوان هر رازی که فاش می کنی یک ماهی قرمز می میرد.

dorezamin.com: دور زمین: آشنایی با زیبایی های دنیا در مجله گردشگری