آمریکا و آسیای مرکزی؛ افغانستان دهلیزی برای نفوذ - مجله یک کامپیوتر

اگر علاقمند به دریافت بهترین خدمات تحصیل دانش آموزی در آمریکا هستید با ما همراه شوید، با مجری مستقیم ویزای تحصیلی آمریکا، با دریافت مشاوره رایگان از مجربترین تیم مهاجرتی آمریکا، بهترین مسیر را به سوی دانشگاه های آمریکا انتخاب کنید.

به گزارش خبرنگار دفاتر منطقه ای خبرنگاران، در اوایل ماه فوریه مایک پمپئو وزیر خارجه ایالات متحده از کشورهای قزاقستان و ازبکستان بازدید و از سوی دو تن از مقامات عالی رتبه این کشورها در پایتخت هایشان، نورسلطان و تاشکند مورد استقبال نهاده شد.

پمپئو در نشست وزرای C5+1 همراه با وزرای خارجه پنج کشور جمهوری آسیای مرکزی حضور پیدا کرد تا ادعا کند ایالات متحده از بهتر شدن روابط، ترقی ، پیشرفت و امنیت کشورهای آسیای مرکزی حمایت خواهد نمود.

این اندیشه ها در چارچوب راهبرد جدید ایالات متحده برای آسیای مرکزی انعکاس یافته است. علاقه مندی جدید ایالات متحده به آسیای مرکزی بی ارتباط با حضور روزافزون اقتصادی چین در این منطقه و روابط سیاسی و امنیتی تنگاتنگ روسیه با جمهوری های آسیای مرکزی نیست.

برخلاف بیانیه های کابینه ترامپ در مورد تعهد به تقویت روابط با کشورهای منطقه آسیای مرکزی، چشم اندازهای ایالات متحده در آسیای مرکزی باید مورد بازنگری قرار گیرد.

آمریکا و آسیای مرکزی؛ آنچه گذشت

از دهه 1990 ایالات متحده روابطش با قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان ، ترکمنستان و ازبکستان را توسعه بخشیده و از امنیت، توسعه و اجرای پروژه های اقتصادی متعدد در هر یک از این کشورها پشتیبانی به عمل آورده است.

آسیای مرکزی در طول برنامه عملیات آزادی پایدار در افغانستان بعنوان منطقه ای کلیدی مطرح بوده است. در راستای برآورده ساختن احتیاجهای فزاینده مایحتاج غیر نظامی برای افغانستان پس از سال 2009 و به منظور کاهش اتکاء این کشور به خطوط تامینی پاکستان، برنامه ریزان آمریکایی شبکه توزیع شمال (NDN) را افتتاح کردند که شامل مجموعه ای از ساز و کارهای لجستیکی تجاری متصل کننده بنادر دریای بالتیک و خزر به افغانستان به وسیله روسیه، آسیای مرکزی و قفقاز بود.

پس از کاهش نقش ایالات متحده در این منطقه، کابینه اوباما برنامه C5+1 را به راه انداخت و نخستین راهبرد ایالات متحده در آسیای مرکزی در سال 2015 شکل گرفت.

توافق ایالات متحده - طالبان و دورنمای سرانجام حضور نظامی آمریکا در افغانستان موجب افزایش تمرکز این کشور بر آسیای مرکزی شده است. اگرچه طالبان متعهد شده که از قلمرو افغانستان برای فعالیت های تروریستی علیه ایالات متحده استفاده نکند و در قبالش خروج نیروهای آمریکایی از این کشور اتفاق بیفتد، اما تلاطم های سیاسی در افغانستان نشان از آن دارد که چشم اندازهای امنیتی همچنان برای افغانستان و کل منطقه چندان امیدوارکننده به نظر نمی رسد.

مذاکرات بین الافغانی یکی از عظیمترین دردسرها برای ایالات متحده بوده است. در همین شرایط، کشورهای آسیای مرکزی نقشی روز افزون در حفظ ثبات منطقه ای ایفا خواهند کرد مضاف بر آن، آن گونه که ترامپ گفته چنانچه اتفاقات بدی رخ دهد، ما باز خواهیم گشت بنابراین در صورتی که طالبان توافق را نادیده بگیرد یا شرایط در افغانستان بار دیگر مداخلات آمریکا را برانگیزد، آسیای مرکزی می تواند به عنوان یک پشتوانه مورد استفاده قرار گیرد.

مضاف بر آن، موقعیت جغرافیایی آسیای مرکزی و منابع طبیعی اش، حضور بیش از پیش چین در این منطقه در طول سالیان اخیر، توام با نفوذ چشمگیر سیاسی روسیه اهمیت آسیای مرکزی را برای واشنگتن دو چندان نموده است.

شطرنج در صفحه آسیای مرکزی

از سال 2019 بازدیدهای مقامات سیاست خارجی ایالات متحده از آسیای مرکزی رو به رجحان گذاشته است.

در ماه فوریه، پمپئو از کشورهای قزاقستان و ازبکستان بازدید به عمل آورد و در نشست وزرای C5+1 حضور داشت.

بر اساس گفته وزیر خارجه ازبکستان، دستور کار گفت وگوها شامل امنیت منطقه ای، همکاری های منطقه ای و شرایط حاکم بر افغانستان بوده است.

پمپئو در طول بازدید از قزاقستان با قزاق های بومی که اعضای خانواده شان در کمپ های منطقه خودمختار اویغور در استان سین کیانگ چین بازداشت بوده اند دیدار کرد.

پیش از بازدید پمپئو، وزارت خارجه چین گفته بود کوشش ها برای سنگ اندازی در جهت سیاستهای چین در منطقه سین کیانگ محکوم به شکست خواهد بود. رسانه های چین نیز گفته اند که دیدار پمپئو صرفاً آب در هاون کوبیدن بوده و کوششی است برای تضعیف منافع چین در منطقه آسیای مرکزی است.

همزمان، وزارت خارجه ایالات متحده راهبرد این کشور در مورد آسیای مرکزی برای سال های 2019 تا 2025 را منتشر نمود. این راهبرد اولویت های متعددی در قیاس با شرایط پیشین را در نظر گرفته و مسائل امنیتی داخلی و فرامرزی را به عنوان دلواپسی عمده امنیتی بر شمرده است.

کاهش تهدیدهای تروریستی و مسائل مرتبط با افغانستان به عنوان اهداف خط مشی کلیدی در این راهبرد مورد تاکید نهاده شده اند.

در اثنای توافق طالبان - ایالات متحده و خروج برنامه ریزی شده آمریکا از افغانستان، برای ایالات متحده منطقی به نظر می رسد که یاری های امنیتی خود را به جمهوری های آسیای مرکزی افزایش دهد. بر اساس این توافق، ایالات متحده متعهد شده همه نیروهای نظامی اش ، نیروهای متحدین و شرکای ائتلاف، از جمله پرسنل غیر نظامی و غیر دیپلماتیک ، پیمانکاران خصوصی، مربیان آموزشی، مشاورین و پرسنل خدمات پشتیبانی را طی 14 ماه پس از اعلام توافق از افغانستان خارج نماید.

به نظر می رسد که هدف اصلی واشنگتن افزایش همکاری های امنیتی با کشورهای آسیای مرکزی در راستای ارتقای توانمندی هایشان برای واکنش نسبت به چالش های پیش رو و چالش های آینده باشد که بر ثبات منطقه ای این کشورها اثرگذارند.

حضور روسیه و چین

خروج ایالات متحده، چین و روسیه را به عنوان تنها تامین کنندگان امنیت در منطقه باقی خواهد گذاشت که شرایط مطلوبی برای واشنگتن به نظر نمی رسد. از این رو، تحولات در افغانستان در کنار افزایش همکاری های جهانی بین چین و روسیه از جمله محرک های عمده حضور مجدد ایالات متحده در آسیای مرکزی محسوب می شوند.

بر اساس گزارش کامرسانت (Kommersant) در دولت روسیه، مسکو راهبرد ایالات متحده را به عنوان برنامه ای برای دور ساختن کشورهای آسیای مرکزی از روسیه و چین و درگیر ساختن آنها در پروژه های امنیت و انرژی منطقه ای زیر چتر اقتصادی ایالات متحده می داند که عمدتاً معطوف به افغانستان خواهد بود.

مضاف بر آن، پیش از بادید پمپئو، سرگی لاوروف وزیر خارجه روسیه فعالیت های ایالات متحده در این منطقه را منفی ارزیابی نموده و گفت که هدف واقعی آنها بهره برداری حداکثری از پروژه ها با مشارکت کشورهای آسیای مرکزی در جنوب، به سمت افغانستان و در عین حال بدون حضور روسیه است .

بر اساس گزارش های رسانه های روسی، مسکو نیز میخواهد مذاکرات 5 + 1 خود را با کشورهای آسیای مرکزی در امسال برگزار کند. این نشست، به عنوان سومین نشست در چارچوب این برنامه ها به شمار می آید. مضاف بر آن، مسکو میخواهد مناسبات امنیتی اش را در چارچوب CSTO تقویت نموده و در پی تقویت و توسعه همکاری های نظامی بین این سازمان و ازبکستان است.

روسیه و چین به تازگی ائتلاف های اقتصادی و امنیتی (EEU, CSTO , SCO) را با کشورهای منطقه آسیای مرکزی برپا نموده اند. آن گونه که آندری کازانتسف، اندیشمند موسسه MGIMO اشاره نموده ایالات متحده به دنبال ایجاد اتحاد با ازبکستان و قزاقستان نیست زیرا آنها به خوبی می دانند میزان همکاری هایشان با روسیه و چین در حد بسیار بالاتری در قیاس با آمریکا است.

علاوه بر آن، وی ابراز اطمینان نموده که نه قزاقستان و نه ازبکستان حتی چنانچه به سرمایه گذاری های غرب احتیاج داشته باشند ، با روسیه یا چین مخالفت نخواهند کرد حتی اگر ایالات متحده وعده های جالب توجه به آنها بدهد.

در واقع، رهبران جمهوری های آسیای مرکزی از حمایت یک جانبه در رقابت های ژئوپولیتیک اجتناب می ورزند اما در عین حال، برقراری موازنه بین شرکای مختلف را ترجیح می دهند. آنگونه که وزیر خارجه ازبکستان در طول نشست با پمپئو اشاره نموده که ما می خواهیم در منطقه شاهد توسعه پایدار، پیشرفت و همکاری باشیم و اصلا نمی خواهیم پیامدهای سیاسی نامطلوب در ارتباط با پارهای رقابت ها در منطقه بین قدرت های عظیم را تجربه کنیم.

ح