علت بروز سرطان خون؛ علائم، راه های پیشگیری و درمان آن - مجله یک کامپیوتر

سرویس سلامت - سرطان خون یا چنگار خون یا لوسمی یا لوکمیا ( Leukemia) گروهی از انواع سرطان است که معمولاً از مغز استخوان (مغز استخوان بافتی اسفنجی در وسط استخوان است که وظیفه ساختن سلول های خونی را به عهده دارد.) شروع می شود و باعث شکل گیری تعداد زیادی گلبول سفید غیرطبیعی می شود. مغزاستخوان برای اینکه بتواند سلول های طبیعی شامل گلبول های قرمز، گلبول های سفید، پلاکت و... را بسازد، از یک سلول اجدادی به نام بلاست شروع به کار می نماید. این سلول قدرت زایش و تکثیر بالایی دارد و به سرعت تعداد زیادی سلول نارس می سازد. این سلول های نارس تحت تاثیر مواد رشد، کامل و به سلول های تخصص یافته خونی تبدیل می شوند. اگر در فرایند تبدیل سلول های نارس به رسیده وقفه ایجاد شود، سرطان خون پدید می آید. نشانه های این بیماری شامل مسائل خونریزی و کبودشدگی، احساس خستگی شدید، تب و خطر افزایش عفونت می شود. هر نوع خون ریزی بدون علت می تواند از علایم سرطان خون باشد. این بیماری، میزان پلاکت خون را پایین می آورد و مانع از لخته شدن خون می شود. این نشانه ها به دلیل نبود سلول های خونی نرمال ایجاد می شوند. تشخیص این بیماری با استفاده از آزمایش خون و بیوپسی مغز استخوان صورت می گیرد.

علت بروز سرطان خون چیست؟

عامل اصلی و واقعی بیماری سرطان خون ناشناخته است؛ اما در عین حال دانشمندان و پزشکان بر این باورند که ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی در این بیماری نقش دارند. عوامل خطرناک شامل مواردی همچون سیگار کشیدن، پرتو یونی، برخی مواد شیمیایی (از قبیل بنزن)، سابقهٔ شیمی درمانی و نشانگان داون (Down) می شود. افرادی که در خانواده خود سابقه بیماری سرطان خون را داشته اند نیز از خطر زیادی برخوردارند. استفاده از حشره کش های خانگی احتمال ابتلای بچه ها به سرطان خون را 47 درصد و لنفوم را 43 درصد افزایش می دهد. مطالعات محققان مدرسه بهداشت عمومی بوستون آمریکا نشان می دهد که تاثیر مخرب آفت کش ها بر بدن بچه ها بیشتر از بزرگسالان است؛ زیرا سیستم ایمنی بچه ها هنوز به طور کامل توسعه نیافته است و نمی تواند سم زدایی کند.

سرطان خون به چهار نوع اصلی تقسیم بندی می شود: لوسمی حاد لنفوئیدی ( ALL)، لوسمی حاد میلوئیدی ( AML)، لوسمی مزمن لنفوئیدی ( CLL) و لوسمی مزمن میلوئیدی ( CML). همچنین انواع دیگری هم هستند که رواج کمتری دارند. سرطان خون بخشی از یک گروه وسیع تر به نام نئوپلاسم است که شامل خون، مغز استخوان و سیستم لنفوئیدی می شود که به تومورهای بافت های خون ساز و لنفوئیدی معروف هستند.

علائم سرطان خون چیست؟

علائم سرطان خون موارد زیر می باشند:

• کم خونی که با رنگ پریدگی و سستی یا خستگی معین می شود شایع ترین نشانه سرطان خون است.
• لکه های بنفش یا جوش های ریز و قرمز روی پوست (این جوش و لکه ها اغلب به صورت خوشه ای ظاهر می شوند.)
• حالت تهوع
• لثه های متورم و خونین
• تعریق بیش از حد همراه با تب خفیف (38/5 درجه)
• غده های لنفاوی متورم (با اینکه غده ها نه دردناک و نه قرمز می باشند)
• خونریزی شدید و پی درپی و پدیدار شدن خون در ادرار یا مدفوع
• استخوان درد (بسیاری از بیماران به دلیل آنکه مغز استخوان آنها سلول های نابالغ در حال تکثیر دارند، مغز استخوانشان تحت فشار قرار گرفته که در نتیجه با دردهای استخوان بر روی جناق سینه و ساق پا روبرو می شوند.)
• کاهش قدرت سیستم ایمنی بدن (سرطان خون شدید یا مزمن، سیستم ایمنی بدن را ضعیف می نماید و فرد دچار تب های شدید می شود؛ زیرا سلول های سرطانی خون، سلول های سفید خون را به بیرون می راند. با کم شدن سلول های سفید خون، این سلول ها قادر نیستند از بدن در برابر عفونت محافظت کنند.)
• سرطان های خونی حاد با علائم عفونی، همراه با تب بوده و با عفونت هایی نظیر عفونت های دستگاه تنفسی فوقانی و تختانی، دستگاه گوارش و دستگاه ادراری ظاهر می شوند.
• نشانه هایی همانند علایم لوکمی (یکی از انواع سرطان خون) می توانند در بچه های که از اختلالات گوناگون دیگری رنج می برند نیز ظاهر شوند. پزشکان وقتی به لوکمی مشکوک می شوند که نشانه ها نمادین آن با بزرگی جگر یا طحال همراه باشند. هنگامی شک بیشتر می شود که سلول های سفید سرطانی در لام خون محیطی دیده شود. در نهایت تشخیص با آزمایش مغز استخوان قطعی می شود.

آزمایش چکاپ کامل بدن (آقایان و خانم ها) + چکاپ شخصی

درمان سرطان خون

درمان این بیماری شامل ترکیب هایی از روش های شیمی درمانی، پرتودرمانی، درمان هدفمند، پیوند مغز استخوان و همچنین مراقبت تسکینی می باشد. انواع خاص بیماری سرطان خون با انتظار هوشیارانه درمان می شود. خون یا فرآورده پلاکتی نیز ممکن است مورد احتیاج باشد. این امکان وجود دارد که مراقبت تسکینی با یا بدون کوشش برای کنترل بیماری مورد احتیاج باشد. موفقیت در درمان به نوع سرطان خون و سن شخص بستگی دارد. نتیجه درمان در کشورهای توسعه یافته بهتر شده است. میانگین میزان بقای پنج ساله در ایالات متحده 57 درصد است. در بچه ها کمتر از پانزده سال، میزان بقای پنج ساله بیش از 60 تا 85 درصد است که این امر به نوع سرطان خون بستگی دارد. در افرادی که دچار لوسمی حاد هستند و بعد از پنج سال از سرطان رهایی می یابند، امکان بازگشت سرطان نامحتمل است.

در سال 2012 سرطان خون در 352 هزار نفر در سراسر جهان مشاهده شد و از این میان 265 هزار نفر جان خود را از دست دادند. این بیماری معمول ترین نوع سرطان در میان بچه ها است و سه چهارم موارد سرطان خون در بچه ها اتفاق می افتد که همگی آنان از نوع لوسمی لنفوبلاستی حاد ( ALL) است. اما تقریباً 90 درصد انواع سرطان خون در بزرگسالان تشخیص داده می شود که انواع لوسمی حاد میلوئیدی ( AML) و لوسمی لنفوسیتی مزمن ( CLL) معمول ترین انواع در بزرگسالان می باشند. این بیماری در کشورهای توسعه یافته بیشتر اتفاق می افتد.

لوسمی، یکی از انو

اع سرطان خون

لوسمی (واژه لوسمی به معنی خون سفید است و شامل فراوری غیرطبیعی سلول های خونی سفید می شود.) بر اساس نوع گویچه سفید خون که دچار تراریختگی (ترانس ژن) و سرطان شده به دو دسته تقسیم می شود:

لنفوئیدی یا لنفوبلاستی: این نوع لوسمی، سلول های لنفاوی یا لنفوسیت ها (لنفوسیت ها ( Lymphocytes)، نوعی گلبول سفید هستند که وظیفه مبارزه با عفونت ها را برعهده دارند.) را تحت تاثیر قرار می دهد که بافت های لنفاوی (وظیفه سیستم لنفاوی دفع مایعات زیادی از بدن و همچنین فراوری گلبول سفید خون است) را می سازند. این بافت جزء اصلی سیستم ایمنی بدن است و در قسمت های مختلف بدن از جمله غدد لنفاوی، طحال یا لوزه ها یافت می شود. افزایش تعداد سلول های لنفاوی باعث اختلال در سیستم ایمنی بدن می شود. تقریبا نصف انواع سرطان خون سرطان خون لنفومی و یا سایر سرطان های وابسته به سیستم لنفاوی می باشند. با اینحال دلیل خاص و شناخته شده ای برای انواع سرطان خون لنفوم وجود ندارد. اما پژوهشگران عوامل زیر را به عنوان دلیل بروز این سرطان بیان می کنند:

• افزایش سن
• مرد بودن و سفید پوست بودن
• ابتلا به بیماری های خود ایمنی
• ابتلا به اچ ای وی/ ایدز
• رژیم غذایی پر از گوشت و چربی
• قرار دریافت در برابر سموم خاص و آفت کش ها

میلوئیدی یا مغز استخوانی: این نوع لوسمی سلول های مغز استخوانی را تخت تاثیر قرار می دهد. سلول های مغز استخوان شامل سلول هایی است که بعداً به گلبول های قرمز، گلبول های سفید و سلول های پلاکت ساز تبدیل می شوند.

همچنین هر دو دسته لوسمی به دو نوع حاد و مزمن تقسیم می شوند؛ لذا چهار نوع کلی لوسمی داریم لوسمی مزمن میلوئیدی، لوسمی حاد میلوئیدی، لوسمی مزمن لنفوئیدی و لوسمی حاد لنفوئیدی ( ALL، CLL، AML، CML)

علت بد خیم شدن سرطان لوسمی

چیست؟

• پزشکان علت دقیق لوسمی را نمی دانند. به نظر می رسد عوامل ژنتیکی و محیطی در بوجود آمدن این بیماری نقش داشته باشند. مانند هر سرطان دیگری، عامل مستعد و پیشتاز در ایجاد لوسمی به هم خوردن نظم تقسیم سلولی است. پژوهش های صورت گرفته فرایند بدخیمی بیماری لوسمی را به این عوامل ارتباط می دهند:
• ژنتیک: ناهنجاری های ژنتیکی نقش بسیار مهمی در رشد لوسمی در بدن دارد. برخی بیماری های ژنتیکی مثل سندرم داون، احتمال ابتلا به لوسمی را بالا می برد.
• قرار دریافت در معرض پرتوهای یونیزه کننده و برخی مواد شیمیایی خاص: افرادی که در معرض پرتوهای شدید قرار گیرند مانند بازماندگان بعد از حملات اتمی یا رویدادهای رآکتورهای هسته ای، احتمال دچار شدن به لوسمی در آنها بیشتر است. قرار دریافت در معرض برخی مواد شیمیایی خاص مانند بنزن نیز می تواند احتمال ابتلا به لوسمی را افزایش دهد.
• نارسایی سیستم ایمنی طبیعی بدن
• سن در میان بزرگسالان: آمادگی ابتلا به لوسمی با افزایش سن ارتباط مستقیم دارد. افراد بالای 55 سال باید بیشتر مراقب علایم هشدار دهنده این بیماری باشند. با این حال لوسمی می تواند بچه ها را هم در هر سنی گرفتار کند ولی بیشتر در سنین سه تا چهار سال اتفاق می افتد.

فرایند تشخیص لوسمی

• بیماری می تواند با شتاب یا به کندی پیشرفت کند. نزدیک 25 درصد گونه های لوسمی در جریان یک معاینه بالینی معمولی و پیش از اینکه نشانه ها بیماری ظاهر شوند تشخیص داده می شوند. پزشکان معمولاً لوسمی مزمن را با آزمایش خون ساده قبل از شروع علائم تشخیص می دهند. فرایند تشخیص می تواند دربرگیرنده موارد زیر باشد:
• آزمایش جسمی: شناسایی نشانه های فیزیکی و جسمی لوسمی مثل رنگپریدگی ناشی از کم خونی و ورم غده های لنفاوی، کبد یا طحال
• آزمایش خون: شمارش تعداد گلوبول های سفید یا پلاکت های خون
• آزمایش سیتوژنتیک: این آزمایش تغییرات ایجاد شده در کروموزوم ها ازجمله وجود کروموزوم فیلادلفیا را آنالیز می نماید.
• آزمایش نمونه مغزاستخوان: برای تایید تشخیص لوسمی و معین نوع و میزان پیشرفت آن در بدن، احتیاج به آزمایش های بیشتر است.

پیشگیری از سرطان لوسمی

از آنجا که دلیل اصلی سرطان خون معین نیست پس نمی توان راه قطعی برای پیشگیری از ابتلا به این سرطان پیشنهاد نمود. با اینحال می شود از برخی از انواع سرطان خون لوسمی با اجتناب از قرار دریافت تشعشع، اجتناب از قرار دریافت در برابر مواد شیمیایی و ترک سیگار و تنباکو پیشگیری نمود.

درمان لوسمی: درمان لوسمی بستگی به نوع لوسمی، شرایط بیماری در شروع درمان، سن، سلامت عمومی و چگونگی واکنش بیمار به نوع درمان دارد که گاهی منجر به سلامت کامل این بیماران می شود. از مهمترین عوامل در بهبود بیماری برخوردار بودن بیمار از روحیه بالا جهت مقابله با این بیماری است.

شیوه درمان این بیماری می تواند شامل موارد زیر نیز باشد:

• شیمی درمانی
• پرتو درمانی
• پیوند مغز استخوان و پیوند سلول های بنیادی: در این روش مغز استخوان فرد بیمار با مغز استخوان سالم جایگزین می شود تا بیمار بتواند مقادیر بالای داروهای شیمی درمانی و یا پرتودرمانی را دریافت کند.

میلوما ( Myeloma)، سرطان خون سلول های پلاسما

میلوما سرطان سلول های پلاسمای خون می باشد. سلول های پلاسما، سلول های سفیدی هستند که آنتی بادی های ضد بیماری و عفونت ترشح می کنند. سلول های میلوما جلوی فراوری آنتی بادی توسط سلول های سالم را می گیرند. بالا رفتن میزان آنتی بادی های غیرطبیعی در بدن می تواند باعث آسیب دیدن کلیه ها شود. همچنین افزایش سلول های میلوما باعث مشکل در فراوری سلول های سفید و قرمز نیز می شود. بعلاوه سلول های میلوما باعث آسیب دیدن استخوان ها و ضعف آنها می شوند.

علایم و نشانه های ابتلا به سرطان میلوما شامل موارد زیر است:

• هیپرکلسمی (کلسیم زیاد در خون)
• کم خونی (کمبود سلول قرمز و یا کاهش عملکردشان)
• نارسایی کلیه
• آسیب پذیری در برابر عفونت
• پوکی استخوان، درد استخوان، ورم و یا شکستگی استخوان
• پروتئین زیاد در خون و یا ادرار
• کاهش وزن

چه عواملی خطر ابتلا به سرطان خون میلوما را افزایش می دهند؟

دلیل خاص و شناخته شده ای برای انواع سرطان خون لنفوم وجود ندارد، با این حال بنظر می رسد عواملی خطر ابتلا به این سرطان را افزایش می دهند، این عوامل شامل:

• آفریقایی - آمریکایی بودن
• سن بالای 50 سال
• مرد بودن
• چاقی
• قرار دریافت در برابر رادیو اکتیو
• کار در صنایع مرتبط با پتروشیمی

رژیم غذایی مناسب برای بیماران مبتلا به سرطان خون

یک بیمار سرطانی باید از رژیمی پیروی کند که در آن تمام گروه های غذایی وجود دارند. این بیماران باید از وعده های غذایی کم حجم استفاده کنند، ولی تعداد وعده های غذایی آن ها باید به بیشتر از 6 وعده در روز برسد.

به علت اثرات مخربی که بیماری لوسمی بر روی بدن دارد و همه بدن را تحت الشعاع خود قرار می دهد، داشتن یک تغذیه صحیح و اجرای یک برنامه غذایی سالم بسیار حائز اهمیت است.

کالری: برای دریافت کالری اضافه، می توان از غذاهای پرکالری مانند مثل معجون های مختلف، استفاده نمود.

پروتئین: پروتئین نیز برای تقویت این بیماران حائز اهمیت است. پروتئین را می توان از غذاهایی چون گوشت قرمز لخم، مرغ و ماهی به دست آورد.

آب: دریافت آب برای این بیماران به منظور مقابله با کم آبی بدن مهم است؛ زیرا در نتیجه درمان هایی چون شیمی درمانی و رادیوتراپی، بدن این بیماران آب از دست می دهد. مصرف مقدار کافی آب و مایعات برای مقابله با یبوست، بی حالی و رخوت که در این بیماران شایع است، یاری کننده می باشد.

چند توصیه مفید

• برای افراد مبتلا به لوسمی، غذا خوردن در بین افراد خانواده و جمع فامیل بسیار یاری کننده است. این کار باعث می شود که حواس این افراد پرت شود و بهتر غذا بخورند.
• برای این افراد غذاهای خوشمزه و لذیذ تهیه نمایید و بیشتر از غذاهایی که در مقادیر کم تهیه می شوند، استفاده نمایید. این کار به آن ها یاری زیادی می نماید و از خسته شدن آن ها در هنگام خوردن می کاهد.
• انجام برخی وزش ها و فعالیت های بدنی، به منظور افزایش اشتها و تمایل این افراد به خوردن، مفید خواهد بود.
• در برخی از بیماران مبتلا به لوسمی افزایش وزن و چاقی، اتفاقی معمول و شایع است که این امر به دلیل احتباس آب در بدن این افراد است.
• اجرای رژیم های کاهش وزن برای این بیماران اصلا کار صحیحی نیست، بلکه یک رژیم کم چرب و کم نمک برای این بیماران مفید خواهد بود.
• مبتلایان به لوسمی علائمی چون حالت تهوع، دل آشوبه و استفراغ را تجربه می کنند و ممکن است غذا برای آن ها جذاب و خوشایند نباشد، مخصوصا اگر تحت درمان های مختلف قرار گیرند. عمده ترین اثر جانبی این درمان ها کاهش توانایی جذب مواد مغذی از غذاهاست.
• مشورت با یک رژیم شناس یا کارشناس تغذیه می تواند به شما یاری کند تا یک برنامه غذایی مفید برای این بیماران تنظیم و تهیه نمایید.

dorezamin.com: دور زمین: آشنایی با زیبایی های دنیا در مجله گردشگری

منبع: setare.com