کشف زوایایی نو از زندگی انسان نئاندرتال در کرمانشاه - مجله یک کامپیوتر

دکتر سامان حیدری گوران، سرپرست فصل چهارم کاوش در مجموعه غار و پناهگاه صخره ای باوه یوان کرمانشاه با اشاره به اتمام فصل چهارم کاوش در مجموعه غار و پناهگاه صخره ای باوه یوان کرمانشاه اظهار کرد: این فصل از کاوش از هفتم مهر آغاز شد و به مدت 23 روز ادامه پیدا کرد.

وی پیرامون کشف زوایایی نو از زندگی انسان نئاندرتال در کرمانشاه اضافه نمود: این فصل از کاوش به منظور معین عرصه و حریم محوطه باستانی باوه یوان صورت گرفت، چرا که طی 10 سال اخیر انجام بعضی فعالیت های عمرانی آسیب های زیادی به این محوطه وارد نموده است.

این باستان شناس کرمانشاهی توضیح داد: در این فصل از کاوش در مجموعه غار و پناهگاه صخره ای باوه یوان حدود 12 گمانه زمین شناسی را در شعاع قابل توجهی از محوطه ایجاد کردیم که نتایج خوبی به همراه داشت.

وی با بیان اینکه در این فصل از کاوش محوطه باستانی باوه یوان حدود دو هزار قطعه ابزار سنگی از لایه های مختلف کشف شد، اضافه نمود: طی سه فصل اول کاوش ها نیز حدود 10 هزار و 600 قطعه ابزار سنگی و استخوان کشف شده بود.

حیدری گوران در ادامه درخصوص دستاورد کاوش های اخیر در مجموعه غار و پناهگاه صخره ای باوه یوان گفت: پژوهش های باوه یوان افق های نوی را در رابطه با زندگی انسان نئاندرتال پیش روی ما ترسیم می نماید و به جرات می گویم که محوطه باوه یوان می تواند در آینده به عنوان یک محوطه مرجع در کوهستان زاگرس، فلات ایران و حتی خاورمیانه باشد.

وی با بیان اینکه بخش هایی از کشفیاتی که در فصل چهارم کاوش بدست آمده بسیار شاخص و مهم است، گفت: باتوجه به اینکه باید ابتدا روی نتایج کار مطالعاتی صورت گیرد و در میراث فرهنگی مطرح گردد، فعلا جزییات این کاوش ها را منتشر نخواهیم کرد و بصورت کلی نتایج حاصل شده اعلام می گردد.

این باستان شناس پارینه سنگی ادامه داد: در این مرحله از کاوش ها، مطالعات عمیق تری در مورد محوطه باستانی باوه یوان صورت گرفت و زوایایی دیگر از استقرار انسان نئاندرتال در این محوطه و کرمانشاه بدست آمد که احتیاج به کار کارشناسی و مطالعات دارد.

وی گفت: در فصل چهارم اطلاعاتی از جوامع انسان نئاندرتال بدست آوردیم و تعیین شد با یک محدوده طبیعی وسیع در باوه یوان روبرو هستیم که شبیه یک حصار طبیعی است که انسانها بویژه انسان نئاندرتال در داخل این حصار زندگی می کردند. شرایط این حصار بگونه ای است که یک سمت آن دیواره طبیعی صخره ای حدود 50 متری است و ظاهرا در زمان های دور صخره هایی بزرگ از این دیواره جدا شده و با سقوط در دامنه، حصاری طبیعی را شکل داده اند. باتوجه به اینکه این دیواره مقداری پیشانی دارد برای همین صخره هایی که از دیواره جدا شده بودند پس از برخورد با پیشانی دیواره مقداری دورتر در جلوتر پرتاب شده و صخره های دیگر در کناره بدون برخوردی به پایین افتاده اند که این رخداد یک حیاط طبیعی نیم دایره را شکل داده است.

حیدری گوران با بیان اینکه این حیاط طبیعی برای مدت زیادی محل استقرار انسان ها بود، اضافه نمود: مطمئن هستیم از حداقل 70 تا 75 هزار سال پیش این محوطه و دشت کرمانشاه محل استقرار انسانها بوده است. زمانیکه در این محوطه دندان انسان نئاندرتال پیدا شد، متوجه شدیم که جز آخرین نسل از نئاندرتال ها بوده و حدودا 42 تا 43 هزار سال قبل در این محوطه زندگی می کرد.

وی ادامه داد: از حدود یک تا دو هزار سال قبل از انقراض انسان نئاندرتال شاهد سکونت انسان مدرن نیز در این منطقه هستیم که تا حدود 13 هزار و 400 سال قبل ادامه داشته است . بنابراین مطمئنیم که جوامع نوسنگی هم از این محوطه استفاده نموده اند، چون جسته و گریخته شواهدی از آنها وجود دارد و احتمالا بعدها استقرار انسانی از این محوطه به آنسوی جاده ای که کنار محوطه است منتقل شد که اکنون به شکل یک تپه باستانی است و احتیاج است که روی آن هم مطالعات و کاوش هایی صورت گیرد.

این باستان شناس از احتمال برخورد انسان نئاندرتال و انسان امروزی در این منطقه اطلاع داد و گفت: مطمئنم کرمانشاه در دگرگشت نئاندرتال ها؛ جوامع انسانی منقرض شده ای که از بیش از 350 هزار سال قبل در اوراسیا زندگی می نموده اند، نقش ایفا نموده و آخرین نسل از این جوامع در کرمانشاه زندگی می نموده و این مهمترین دستاورد ما از کاوش در باوه یوان است.

وی ادامه داد: براساس مطالعات ما انسان های مدرن از حدود 41 هزار سال قبل در کرمانشاه زندگی می نموده اند، یعنی همان زمان که نئاندرتال ها هم بوده اند، بنابراین با استناد به اطلاعاتی که داریم معتقدیم در این دوره احتمالا در کرمانشاه یکدیگر را دیده اند.

حیدری گوران متذکر شد: اگر این رخ داده باشد و از سوی دیگر این مسئله را در نظر بگیریم که علم ثابت نموده ژنوم انسان مدرن در جوامع کنونی حدود 1.5 تا چهار درصد از ژن انسان نئاندرتال را حامل هستند، در نتیجه کرمانشاه بایستی در جریان این برخورد نقش ایفا نموده و این دو در کرمانشاه امتزاج خویشاوندی داشته اند و دارای فرزند شده اند.

وی با تاکید براینکه ادامه مطالعات در این زمینه می تواند به نتایجی منجر گردد که بازتاب خوبی خواهد داشت، گفت: اگر بتوانیم فصل پنجم کاوش ها را در خرداد 1401 پیگیر باشیم، مدارک بیشتری جمع آوری خواهیم کرد و سعی می کنیم مقداری کاوش هایمان را گسترده تر کنیم.

سرپرست فصل چهارم کاوش در مجموعه غار و پناهگاه صخره ای باوه یوان کرمانشاه در بخش دیگری از سخنانش با بیان اینکه پروژه گذار از پارینه سنگی میانی به نوین در حال وسیع شدن است، گفت: خوشبختانه دانشجویان زیادی تا به امروز به این پروژه ملحق شده اند و در حال حاضر دامنه دارترین و متمرکز ترین پژوهش های پارینه سنگی ایران در کرمانشاه در حال رخ دادن است و می توان این ادعا را کاملا با مدرک و سند ارائه کرد.

حیدری گوران مطرح کرد: در حال حاضر چهار دانشجوی مقطع کارشناسی ارشد و یک دانشجوی مقطع دکتری انتها نامه های خود را با موضوع باوه یوان قرار داده اند و در فصل چهارم با درخواست ما از میراث فرهنگی این دانشجویان هم برای انجام مطالعات خود حضور داشتند.

حیدری گوران اضافه نمود: هم اکنون گروه های باستان شناسی دیگری در اراک، سمنان و جسته و گریخته در فارس مشغول به کار هستند، اما با همکاری میراث فرهنگی و همکارانم پروژه منشا انسان در ایران در کرمانشاه فرم و چارچوب بسیار خوبی به خود گرفته و دانشجویان علاقمند و فعالی جذب آن شده اند که امیدواریم با اتمام انتها نامه های آنها کرمانشاه به شکل بهتری از آن چیزی که هست به جهان معرفی گردد و به نوعی الگویی برای استان های دیگر باشد.

وی با بیان اینکه طی دو سال گذشته چهار مقاله در مجلات و نشریات معتبر بین المللی در مورد کرمانشاه منتشر شده و یک کتاب هم در حال انتشار است، گفت: یکی از این مقالات درخصوص مجموعه غار و پناهگاه صخره ای باوه یوان است.

این باستان شناس اضافه نمود: طی آنالیز هایی که در سالهای گذشته در کرمانشاه انجام دادیم حدود 260 غار و پناهگاه صخره ای کشف شد و بعدها با تحلیل هایی که انجام گرفت، متوجه شدیم که دره ناو درون که غار و پناهگاه صخره ای باوه یوان در آن قرار گرفته، برترین محل برای کاوش است که با همکاری خوب میراث فرهنگی این کار انجام شد.

تخریب 70 درصد محوطه باوه یوان

وی در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به تخریب بخش هایی از محوطه باستانی باوه یوان در یک دهه اخیر اظهار کرد: همه ما در این حادثه مقصر هستیم و نباید تقصیر را به گردن کسی دیگر انداخت.

حیدری گوران اضافه نمود: سال 1398 برای اولین بار بصورت رسمی به همراه تیمم از این محوطه تماشا کردیم که در آنجا مشاهده شد فیبر نوری شماره یک از آنجا گذر نموده و حدود 30 درصد از محوطه را تخریب نموده است.

وی با تاکید براینکه دستگاه های اجرایی باید برای فعالیت های عمرانی خود از میراث فرهنگی استعلام بگیرند، مطرح کرد: اگر قرار است پروژه ای عمرانی اجرا گردد، همانند تمام کشورهای جهان باید نقشه کار به میراث فرهنگی داده گردد و استعلام بگیرند که محوطه ای باستانی در راستا آن نباشد، اما این کار در کرمانشاه اتفاق نمی افتد و همین مسئله چنین اتفاقی را برای باوه یوان رقم می زند.

این باستان شناس کرمانشاهی گفت: پس از بازدیدی که اواخر دهه هشتاد از این محوطه داشتیم و داده های باستانی همانند استخوان و ابزار سنگی در آن مشاهده شد، در قالب یک نامه آن را به سازمان میراث فرهنگی گزارش کردم، اما از آنجایی که حجم محوطه های باستانی در کشور زیاد است و سازمان میراث فرهنگی و پژوهشگاه نمی توانند همه آنها را کنترل نمایند، نامه به بایگانی رفت.

وی متذکر شد: به نظر من وظیفه مطلع سازی در مورد لزوم حفاظت از میراث فرهنگی فقط بر عهده میراث فرهنگی نیست و باید صدا و سیما، رسانه ها، مدارس و دانشگاه ها نیز به آن ورود نمایند، اما متاسفانه نوعی بی خیالی و بی توجهی در همه ما وجود دارد.

حیدری گوران ادامه داد: سال 1395 برای کاوش در این محوطه به پژوهشگاه میراث فرهنگی درخواست دادم و کاوش انجام گرفت و بصورت علنی و رسمی اعلام کردیم که اینجا محوطه ای باستانی و مهم است و داده هایی دقیق و درست دارد. در آن موقع احداث باند نو جاده کرمانشاه به کامیاران در پایین دست محوطه آغاز شده بود و ماشین های سنگین مشغول به کار بودند، بنابراین با توجه به نگرانی که داشتم با مهندسین راه سازی صحبت کردم و آنها اطمینان دادند که آسیبی به محوطه نخواهند رساند و در این راستا نامه نگاری هایی را هم با سازمان داشتیم که باوه یوان محوطه مهمی است که باید از آن محافظت گردد.

وی گفت: سال 1396 برای فصل بعدی کاوش به محوطه رفتیم که مشکل نوی برایش پیش نیامده بود و ما کاوش هایمان را انجام دادیم و طی این کاوش ها بقایای انسان نئاندرتال را در آنجا کشف کردیم و مستندسازی هایی انجام دادیم.

این باستان شناس کرمانشاهی اضافه نمود: سال بعد برای فصل سوم کاوش به محوطه آمدیم که متاسفانه متوجه شدیم فیبر نوری شماره دو به وسیله یک ارگان دیگر از آنجا رد شده و خسارت زیادی را هم به محوطه وارد نموده است و نوار باریکی از داده های باستانی کنار صخره به جای مانده بود. با این وجود راه سازی آسیبی به محوطه وارد ننموده بود.

وی با بیان اینکه فصل چهارم این کاوش در راستای معین عرصه و حریم برای جلوگیری از تعرض به این محوطه صورت گرفت، مطرح کرد: امیدواریم پس از معین عرصه و حریم محوطه دیگر شاهد تخریب آن از سوی هیچ ارگانی نباشیم.