گزارش، برگزاری اولین انتخابات پارلمانی پساکریم اف در ازبکستان - مجله یک کامپیوتر

به گزارش گروه بین الملل خبرنگاران، از ساعت 8 صبح امروز (به وقت محلی) انتخابات مجلسی ازبکستان با شعار ازبکستان نو، انتخابات نو شروع شد. این رای گیری به صورت الکترونیکی برگزار می گردد و بیش از 20 میلیون و 500 هزار نفر در آن شرکت خواهند کرد که 10.14 میلیون نفر را مردها و 10.36 را رای دهندگان زن تشکیل می دهند. به همین دلیل، 55 مرکز اخذ رای در 28 کشور دنیا نیز آراء 1.7 میلیون نفر را جمع آوری می نمایند. در داخل این کشور نیز 10 هزار و 260 مرکز اخذ رای برای برگزاری انتخابات پیش بینی شده است. در این انتخابات که نخستین انتخابات مجلسی پساکریم اف محسوب می گردد، 9 نماینده از سازمان های بین المللی، 41 نماینده کشورهای خارجی و در مجموع 825 ناظر حضور دارند.

آخرین انتخابات مجلسی در دوره کریم اف

آخرین انتخابات مجلسی ازبکستان در دوره ریاست جمهوری اسلام کریم اف، در دو مرحله در مورخ 21 دسامبر 2014 و 4 ژانویه 2015 برگزار شده بود. در این انتخابات 135 نفر از نمایندگان مجلس عالی این کشور در انتخابات 21 دسامبر انتخاب شده و 15 کرسی نیز برای حزب محیط زیست رزرو شدند. در نهایت حزب حاکم لیبرال دموکراتیک با 52 کرسی (47 نفر در مرحله نخست و 5 نفر در مرحله دوم)، حزب رستاخیز ملی با 36 کرسی (28 نفر در مرحله نخست و 8 نفر در مرحله دوم)، حزب دموکراتیک خلق با 27 کرسی (21 نفر در مرحله نخست و 6 نفر در مرحله دوم)، حزب سوسیال دموکراسی عدالت با 20 کرسی (17 نفر در مرحله نخست و 3 نفر در مرحله دوم)، و حزب محیط زیست نیز با 15 کرسی کار خود را انتها دادند.

انتخابات جدید و مساله دموکراسی

یکی از ویژگی های برگزاری انتخابات مجلسی دوره ریاست جمهوری اسلام کریم اف، نقش حداقلی احزاب و به تبع آن فقدان قدرت و اقتدار کافی در دستان مجلس بود. از سوی دیگر نیز عدم شفافیت در برگزاری انتخابات و هم سوئی تمام احزاب با سیاست های دولت، یک نقش تشریفاتی برای مجلس ایجاد نموده بود. با این حال، روی کار آمدن شوکت میرضیایف تحولاتی را در این کشور شروع کرد که بنیان های اصلی آن در مسائل سیاسی و اجتماعی صورت می گیرد.

شوکت میرضیایف در خلال برنامه های کوتاه مدت 5 سال، برنامه های میان مدت و حتی استراتژی های بلندمدت ازبکستان، اصلاحات بنیادینی را برای حوزه سیاسی و اجتماعی این کشور پیش بینی نموده است. در نخستین اقدام در این راستا، یک لایحه اصلاح قانون انتخابات به مجلس این کشور ارائه شده و با اکثریت آراء تصویب می گردد. این لایحه در فوریه 2019 به مجلس عالی و سنا ارائه و در هر دو تایید شد. از ماه ژوئن نیز این قانون در ازبکستان لازم الاجرا شد.

در قانون جدید علاوه بر موارد پیشین، بندهای جدیدی نیز اضافه شده است. به عنوان یک اقدام کلیدی، سهمیه 15 کرسی حزب محیط زیست حذف شده و این 15 کرسی نیز در رقابت انتخاباتی مشخص تکلیف می شوند. علاوه بر این، برای نخستین بار شهروندان خارج از کشور و به خصوص زندانیان با جرائم سبک هم امکان شرکت در انتخابات را دارا می باشند. از سوی دیگر نیز، مشارکت ناظران خارجی با این سبک و در این سطح، برای نخستین بار است که در ازبکستان اتفاق می افتد.

در مجموع با نظرداشت به اصلاحات قانون انتخابات و اصلاحات سیاسی و اجتماعی دیگری که در ازبکستان انجام شده است، می توان ادعا کرد انتخابات جدید با سطح بسیار بالاتری از شفافیت و ضریب اطمینان بالاتر شهروندان برگزار می گردد. همچنین نقش احزاب و مجلس نیز در فرایندهای سیاسی و نظام تصمیم گیری ازبکستان به شدت ارتقاء یافته است.

البته باید اشاره داشت در اواخر دوره ریاست جمهوری اسلام کریم اف نیز کوشش هایی برای اصلاح قانون انتخابات انجام شده بود. در آوریل سال 2011 بود که کریم اف نخستین بار حق عزل و نصب نخست وزیر را در اختیار مجلس این کشور قرار داد.

احزاب حاضر در انتخابات مجلسی

در انتخابات پیش رو 5 حزب اصلی ازبکستان برای کسب 150 کرسی مجلس با یکدیگر رقابت می نمایند. حزب حاکم لیبرال دموکراتیک بیش ترین شانس را برای کسب کرسی های مجلسی در اختیار دارد. در انتخابات ریاست جمهوری سال های 2007 و 2015، اسلام کریم اف، و در انتخابات سال 2016، شوکت میرضیایف نامزدهای این حزب بودند. در سه انتخابات اخیر مجلسی نیز به ترتیب 41 (از 120)، 53 (از 135) و 52 (از 150) کرسی را از آن خود نموده است.

حزب خلق دموکراتیک اما از احزاب چپ گرای بازمانده از دوره کمونیسم در ازبکستان است که در سال 1991 تاسیس شده و توسط حاتم جان کتمان اف رهبری می گردد. تا سال 1996 اسلام کریم اف، رئیس جمهور سابق ازبکستان رهبری این حزب را بر عهده داشت، اما پس از آن از این حزب کناره گیری نموده و حزب لیبرال دموکراتیک را در سال 2003 بنیان نهاد. در انتخابات ریاست جمهوری سال های 1991 و 2000 اسلام کریم اف نامزد این حزب بود که توانست پیروز گردد. اما در سال های 2007، 2015 و 2016، اصل الدین رستم اف و حاتم جان کتمان اف نامزدهای این حزب بودند که در هر سه مورد کمتر از 5 درصد آراء را به دست آوردند.

حزب رستاخیز در سال 1995 با حضور شماری از روشنفکران ملی گرا و فعالین زن اعلام حضور کرد. این حزب مخالف روابط ازبکستان با روسیه بوده و خواستار احیاء فرهنگی این کشور است. در انتخابات ریاست جمهوری سال های 2015 و 2016 این حزب اکمل سعیداف و سرور عطامرادف را معرفی کرد که این افراد کمتر از 5 درصد آراء را به دست آوردند. در انتخابات مجلسی سال های 1999، 2005، 2010 و 2015 نیز به ترتیب 10، 11، 20 و 5 کرسی را به دست آورده بود.

حزب عدالت نیز بر پایه ایدئولوژی سوسیال دموکراسی در سال 1995 تاسیس شده است. انور ژورابایف، ژورنالیست، مورخ و سیاستمدار ازبک موسس این حزب بود. در 2 انتخابات مجلسی برگزار شده در ازبکستان این حزب عمدتا در صندلی چهارم با حدود 20 کرسی قرار داشته است.

حزب محیط زیست نیز در سال 2008 تاسیس شده است. بر اساس قانون الکترال سال 2008، 15 کرسی از 150 کرسی مجلس برای این حزب رزرو شده بود. بوری علیخان اف در حال حاضر رهبر این حزب است.

اهمیت انتخابات پیش رو

در کنار تمام تحولاتی که در عرصه سیاسی و انتخابات ازبکستان به وقوع پیوسته است، می توان تداوم برنامه های اصلاحی شوکت میرضیایف را یکی از مهم ترین موضوعات در این زمینه در نظر گرفت. مجلس فعلی که در دوره کریم اف شکل گرفته بود، یک مجلس با قدرت و اختیارات پایین، سطح پایین نهادینگی، فقدان ساختار حزبی و قانوگذاری قدرتمند و بسیار همراه با دولت بود. با این حال، فعال کردن ظرفیت های حزبی و افزایش اختیارات مجلس می تواند چالش هایی را برای میرضیایف در آینده نزدیک پیش بیاورد. به ویژه در حفظ توازن غرب گرایی و روس گرایی که نمودهایی از آن را می توان در عضویت در اتحادیه های مالی (نظیر اتحادیه مالی اوراسیا و سازمان تجارت دنیای) و یا ورود به پیمان های نظامی و امنیتی مشاهده کرد، مجلس آینده نقش بسیار مشخص نماینده ای خواهد داشت.

دور زمین: دور زمین: آشنایی با زیبایی های دنیا در مجله گردشگری